231/2014

Πρόεδρος: Αρχοντούλα Σταυρίδου       

Δικηγόροι: Αθαν. Χαρμάνης, Νικ. Αλεξίου

 

Σύμβαση έργου (και όχι εργασίας) η σύμβαση ανάθεσης υλοτόμησης δασικού τμήματος, κατά την οποία ο ενάγων ανέλαβε την υλοτόμηση με δικό του εξοπλισμό και έξοδα, συμφωνήθηκε αμοιβή ανά τόνο ξυλείας και δεν υπόκειτο στον έλεγχο και εποπτεία του εναγομένου, αλλά ενεργούσε με δική του πρωτοβουλία και κίνδυνο, οι δε οι συμβαλλόμενοι απέβλεπαν στην επίτευξη του τελικού αποτελέσματος.

Άνευ επιρροής η υπαγωγή δασεργατών στην ασφάλιση του ΙΚΑ, καθόσον πρόκειται για ειδική κατηγορία επαγγελματιών που υπάγονται ως οιονεί μισθωτοί στην ασφάλιση αυτή, ακόμη και αν δραστηριοποιούνται ως ελεύθεροι επαγγελματίες, ως και η καταχώριση του υλοτόμου στο Βιβλίο νεοπροσλαμβανομένου προσωπικού που ήταν υποχρεωτική και για τον απασχολούμενο με σύμβαση έργου ως υπαγόμενο στην ασφάλιση ΙΚΑ.

Η εκδίκαση υπόθεσης εργατικού ατυχήματος κατά την προσήκουσα διαδικασία εργατικών διαφορών βάσει των αγωγικών περιστατικών δεν κωλύει ούτε καθιστά αντιφατική την κατ’ ουσίαν απόρριψή της λόγω ύπαρξης σύμβασης έργου.

 

Οι ενάγοντες με την από 22.6.2010 και με αριθ. κατάθ. 88/2010 αγωγή τους ιστορούσαν ότι ο Σ. Μ., σύζυγος της πρώτης από αυτούς, πατέρας της δεύτερης και τρίτης και πεθερός του τέταρτου ενάγοντος, υπέστη κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που του είχαν ανατεθεί από τον εναγόμενο στα πλαίσια σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου, εργατικό ατύχημα, που οφείλεται στην αμελή συμπεριφορά του τελευταίου και ειδικότερα στη μη λήψη των απαιτούμενων από το νόμο μέτρων ασφαλείας και είχε ως συνέπεια το θάνατό του, ζητούσαν δε να υποχρεωθεί ο εναγόμενος να τους καταβάλει ως χρηματική ικανοποίηση για την ψυχική οδύνη που υπέστησαν από το θάνατο του ως άνω συγγενικού τους προσώπου, με το οποίο συνδέονταν με δεσμούς αγάπης, το ποσό των 199.985 Ε στην πρώτη, το ποσό των 149.985 Ε σε καθεμία από τις δεύτερη και τρίτη και το ποσό των 50.000 Ε στον τέταρτο των εναγόντων, νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής έως την εξόφληση, με την απειλή σε βάρος του εναγομένου προσωπικής κράτησης δώδεκα μηνών ως μέσο αναγκαστικής εκτέλεσης της εκδοθεισομένης απόφασης.

Επί της αγωγής αυτής εκδόθηκε η υπ’ αριθμό 22/2012 οριστική απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Βόλου, που την απέρριψε ως κατ’ ουσίαν αβάσιμη. Κατά της απόφασης αυτής παραπονούνται ήδη οι ενάγοντες – εκκαλούντες με την υπό κρίση έφεσή τους για εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου και κακή εκτίμηση των αποδείξεων, ζητούν δε με αυτή και για τους ειδικότερους στο δικόγραφό της αναφερόμενους λόγους να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη ώστε να γίνει δεκτή η αγωγή τους στο σύνολό της.

Από τις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων … αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Με το από 7.10.2005 συμφωνητικό που συνήφθη μεταξύ του Δ. Τ., Προέδρου της Κοινότητας Α. και του εναγομένου, ο πρώτος εκμίσθωσε στο δεύτερο το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης του με αριθμό 9 δασικού τμήματος του διακατεχόμενου δάσους της Α. έκτασης 80 εκταρίων, για χρονικό διάστημα ενός έτους αντί μισθώματος 146.500 Ε. Ακολούθως με το από 20.10.2005 Πρωτόκολλο Εγκατάστασης Υλοτόμου ο εναγόμενος εγκαταστάθηκε στην παραπάνω δασική έκταση με δικαίωμα απόληψης προς εμπορία 4.704 τόνων δρυός, αείφυλλων, πλατύφυλλων (πουρνάρι, φυλίκι). Το έργο της υλοτόμησης ο εναγόμενος το ανέθεσε στους Σ. Μ., K. M. του A. και K. F. του A.. Στις 11.4.2006 ο Σ. Μ., ο οποίος ήταν έμπειρος υλοτόμος επεχείρησε να κόψει ένα μεγάλο δέντρο που βρισκόταν πάνω σε πλαγιά, στην τοποθεσία «Κ.» του παραπάνω δάσους, ώστε μετά το κόψιμο αυτό να γείρει και να πέσει από την κατηφορική πλευρά προς το παρακείμενο ρέμα. Επειδή όμως το δέντρο ήταν ογκώδες και το μεγαλύτερο βάρος των κλαδιών βρίσκονταν στο μέρος προς την ανηφόρα της πλαγιάς, όταν αυτό κόπηκε αντί να κατρακυλήσει στο ρέμα, έγειρε προς την ανηφορική πλευρά της πλαγιάς. Ο Σ. Μ. μαζί με τον K. M. προσπάθησαν ταλαντεύοντας τον κορμό του δέντρου να το σπρώξουν προς το ρέμα. Στην προσπάθειά τους αυτή το δέντρο έσπασε στη μέση με αποτέλεσμα ένα μεγάλο κομμάτι κλαδιού να πέσει με δύναμη στο κεφάλι του Σ. Μ. και να τον τραυματίσει θανάσιμα στο κεφάλι, στο θώρακα και την κοιλιά. Τα παραπάνω προκύπτουν τόσο από την από 12.5.2006 έκθεση αυτοψίας του Τεχνικού Επιθεωρητή του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας Μ. Π.Υ., για τη σύνταξη της οποίας λήφθηκαν υπόψη οι περιγραφές που έδωσαν οι K. M. και K. F. όσο και από τις καταθέσεις των τελευταίων κατά τη διενεργηθείσα από το Α.Τ. Α. προανάκριση για τις συνθήκες του ένδικου ατυχήματος.

Ο Σ. Μ. είχε αναλάβει την υλοτόμηση του παραπάνω δασικού τμήματος με δικό του εξοπλισμό, εργαλεία και έξοδα, αφού προηγουμένως μετέβη σε αυτό με τον εναγόμενο και έλεγξε το χώρο και τα προς υλοτόμηση δέντρα. Ως αμοιβή του συμφωνήθηκε το ποσό των 11,74 Ε ανά τόνο ξυλείας που θα υλοτομούσε, ενώ ως προς τον τρόπο και το χρόνο εκτέλεσης της παραπάνω εργασίας ο Μ. δεν υπόκειτο στον έλεγχο και την εποπτεία του εναγομένου, αλλά ενεργούσε με δική του πρωτοβουλία και με δικό του κίνδυνο, οργανώνοντας ο ίδιος την εργασία του, καθόσον οι συμβαλλόμενοι απέβλεπαν στην επίτευξη του τελικού αποτελέσματος εντός του συμφωνηθέντος χρονικού πλαισίου, δεδομένου ότι η υλοτόμηση είναι εποχιακή εργασία, και όχι στην εργασία αυτή καθεαυτή, με επιδιωκόμενο σκοπό τη μεγιστοποίηση του κέρδους και για τα δύο μέρη, που θα επιτυγχανόταν με την κοπή όσο το δυνατόν περισσοτέρων δέντρων. Η σύμβαση, επομένως, που συνέδεε τον ανωτέρω υλοτόμο με τον εναγόμενο έφερε το χαρακτήρα της σύμβασης έργου και όχι εξαρτημένης εργασίας.

Ο ανωτέρω χαρακτήρας της σύμβασης που συνέδεε τον θανόντα με τον εναγόμενο αποδεικνύεται τόσο από την κατάθεση του εξετασθέντος στο ακροατήριο του Πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου μάρτυρα Θ. Κ. και την κατάθεση του ιδίου ενώπιον του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βόλου κατά την εκδίκαση στις 30.1.2013 του ποινικού σκέλους της υπόθεσης με κατηγορούμενο τον εναγόμενο, όσο και από τις καταθέσεις των μαρτύρων Δ. Μ. και Δ. Τ., που περιέχονται στην υπ’ αριθμό …/2011 ένορκη βεβαίωση ενώπιον του Ειρηνοδίκη Τρικάλων, οι οποίες δεν αναιρούνται ούτε από τις καταθέσεις των μαρτύρων Κ. M. και K. F., καθόσον οι παραπάνω δεν εισέφεραν κάτι σχετικά με το είδος της σύμβασης που συνέδεε τον θανόντα με τον εναγόμενο, ούτε από την κατάθεση του εξετασθέντος στο ακροατήριο του Πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου με επιμέλεια των εναγόντων μάρτυρα Β. Γ., ο οποίος, όπως κατέθεσε, δεν γνώριζε το περιεχόμενο της συμφωνίας του θανόντος με τον εναγόμενο. Αλλά και ο εξετασθείς κατά τη διενεργηθείσα προανάκριση μάρτυρας L. C., φίλος του θανόντος τόσο στην από 5.2.2009, όσο και στην από 29.9.2009 ένορκη εξέτασή του ενώπιον του Ανθ/μου του ΑΤ Τ. κατά τη διενεργηθείσα προανάκριση, κατέθεσε ότι ο θανών το Μάρτιο του 2006 του ζήτησε να δουλέψει μαζί του στην κοπή των δέντρων στον Α. Β. και ότι ο ίδιος ήταν τυχερός διότι αρνήθηκε την προσφορά εργασίας από τον θανόντα, γεγονός που ενισχύει την κρίση του Δικαστηρίου ότι ο Σ. Μ. παρείχε την εργασία του στον εναγόμενο δυνάμει σύμβασης έργου, με δυνατότητα πρόσληψης και άλλων προσώπων για την εκτέλεση του έργου που είχε αναλάβει. Περί της δυνατότητας αυτής του θανόντος κατέθεσε ενώπιον του ακροατηρίου του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βόλου κατά την εκδίκαση του ποινικού σκέλους του ένδικου ατυχήματος με κατηγορούμενο τον εναγόμενο και ο μάρτυρας Θ. Κ., ο οποίος κατά το παρελθόν είχε απασχολήσει τον θανόντα στην κοπή δέντρων και κατέθεσε ότι ο θανών όταν τον απασχολούσε ο ίδιος, είχε μαζί του και έναν εργάτη που τον πλήρωνε αυτός (Μ.) (βλ. την υπ’ αριθμό 336/2013 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βόλου, με την οποία αθωώθηκε ο εναγόμενος για τα αδικήματα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια και της πλαστογραφίας μετά χρήσης). Ενόψει των παραπάνω, όσα εκ των υστέρων για πρώτη φορά κατέθεσε ο μάρτυρας L.C. στην υπ’ αριθμό …/2011 ένορκη βεβαίωσή του ενώπιον του Ειρηνοδίκη Βόλου και ειδικότερα ότι ο θανών Σ. Μ. είχε συνάψει προφορικά σύμβαση εξαρτημένης εργασίας με τον εναγόμενο και ότι εργαζόταν καθημερινά από τις 08.00 έως τις 20.00 υπό τις οδηγίες και τις εντολές του εναγομένου δεν κρίνονται πειστικά.

Η κρίση του Δικαστηρίου ότι η σύμβαση που συνέδεε τον θανόντα με τον εναγόμενο ήταν μίσθωσης έργου στηρίζεται περαιτέρω στις διαπιστώσεις που περιέχονται στην από 12.5.2006 έκθεση αυτοψίας του Τεχνικού Επιθεωρητή Εργασίας Υ. Π., όπου αναφέρεται ότι ο εξοπλισμός εργασίας και τα ατομικά μέσα προστασίας ήταν των ίδιων των δασεργατών, ότι ο θανών είχε κράνος αλλά δεν το χρησιμοποιούσε, ότι δεν υπήρχε καθορισμένο ωράριο εργασίας και έλεγχος των δασεργατών από τον εναγόμενο και ότι οι δασεργάτες δεν πληρώνονταν με μισθό ή ημερομίσθιο από τον εναγόμενο, αλλά η πληρωμή τους και η ασφάλειά τους γίνονταν σύμφωνα με τις διατάξεις της υπ’ αριθμό Φ21/1876/28.7.89 απόφασης του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το γεγονός εξάλλου ότι εργαζόταν αποκλειστικά στο δάσος της Α. δεν καθιστά τη σύμβαση που τον συνέδεε με τον εναγόμενο σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, ούτε άλλωστε και η υπαγωγή του στην ασφάλιση του ΙΚΑ, στην οποία σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 12 του άρθρου 1 του ν.δ. 4577/66 και του Κανονισμού Ασφάλισης Δασεργατών, που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση της εν λόγω διάταξης (Απόφαση Υπουργού Εργασίας 43810/1218/5.6.67, όπως αυτή τροποποιήθηκε με την Απόφαση του Υπουργού Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων αρ. Φ21/1876/28.7.89), υπάγονται από 1.7.1967 οι δασεργάτες όλης της χώρας που απασχολούνται κατά κύριο επάγγελμα στις κάθε φύσεως δασικές εργασίες, εκμεταλλεύσεις δασών κλπ εφόσον είναι μέλη δασικών συνεταιρισμών ή ελεύθεροι δασεργάτες, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 του Κανονισμού Ασφάλισης Δασεργατών ορίζεται ο τρόπος υπολογισμού των ημερών εργασίας των δασεργατών που δεν αμείβονται με μισθό ή ημερομίσθιο καθώς και το καθαρό εισόδημα που υπόκειται σε εισφορά. Πρόκειται, επομένως, για ειδική κατηγορία επαγγελματιών, που υπάγονται ως οιωνεί μισθωτοί στην ασφάλιση του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ ακόμη και αν δραστηριοποιούνται ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Η καταχώρηση εξάλλου του θανόντος Σ. Μ. στο Ειδικό Βιβλίο Καταχώρησης Νεοπροσλαμβανομένου Προσωπικού που τηρούσε ο εναγόμενος, δεν καθιστά χωρίς άλλο τη σύμβαση που τους συνέδεε, σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, καθόσον οι εργοδότες ήταν υποχρεωμένοι (έως την 31.5.2014) να καταχωρούν στο εν λόγω βιβλίο κατά την ημερομηνία υπογραφής της σχετικής σύμβασης και τα πρόσωπα που απασχολούσαν με σύμβαση μίσθωσης έργου εφόσον για την παρεχόμενη εργασία τους υπάγονταν στην ασφάλιση του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ.

{…} Ο ισχυρισμός τέλος των εναγόντων, ότι η εκκαλουμένη απόφαση βρίθει αντιφάσεων, τυγχάνει απορριπτέος στην ουσία του, διότι η εκδίκαση της υπόθεσης κατά την προσήκουσα διαδικασία των εργατικών διαφορών με βάση τα εκτιθέμενα στην αγωγή πραγματικά περιστατικά δεν εμποδίζει ούτε καθιστά αντιφατική την απόρριψή της ως κατ’ ουσίαν αβάσιμης με την αιτιολογία ότι μεταξύ των διαδίκων υφίστατο σύμβαση έργου και όχι εξαρτημένης εργασίας. Πρέπει, επομένως, η έφεση να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμη…