ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ                      Λάρισα 27 Απριλίου 2011
ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΑΡΙΣΑΣ      Αριθμ. πρωτ. 215.
(Ν.Π.Δ.Δ.)           ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Ταχ. Δ/νση : ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ
Τ.Θ. 1004 –   41 000 ΛΑΡΙΣΑ
Πληροφορίες :         ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΔΕΛΚΟΣ
Τηλέφωνο      :              2410532037
FAX  :                          2410532042
E-mail            :          dslar@dslar.gr

Προς
Τον Πρόεδρο της Ολομέλειας
των Προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος
κ. Γιάννη Αδαμόπουλο.
ΑΘΗΝΑ

Κύριε Πρόεδρε,

Ενόψει της επικείμενης συνεδρίασης της Συντονιστικής Επιτροπής με θέμα την έκδοση σχεδίων  Π.Δ. σε εκτέλεση του Ν3919/2011 περί της Αρχής επαγγελματικής ελευθερίας κ.λ.π. και την κατάρτιση σχεδίου της Κ.Υ.Α. για το ζήτημα της παρακράτησης ποσοστού 15% επί των αμοιβών μας, σας παραθέτω έγγραφες θέσεις, προκειμένου μαζί με τις αναμενόμενες προτάσεις της ορισθείσας επιτροπής να διευκολύνουν τη σχετική συζήτηση που θα γίνει στο όργανο, για τη διαμόρφωση της εισήγησης προς την Ολομέλεια η οποία θα εκφράσει και την βούληση του κλάδου επί των παραπάνω ζητημάτων.
Α. Προεδρικά διατάγματα σε εκτέλεση του Ν. 3919/2011 περί της αρχής της επαγγελματικής ελευθερίας κ.λ.π. , αλλά και του Ν.3844/2010.

Καταρχήν το στάδιο αυτό μας δίδει την ευκαιρία να διατυπώσουμε το αίτημά μας για έκδοση Π.Δ. σύμφωνα με τις θέσεις του κλάδου μας, και στη συνέχεια, αν αυτό απορριφθεί, να θέσουμε στη κρίση της Δικαιοσύνης, ουσιαστικά όσα προβλήματα προκαλεί στο δικηγορικό λειτούργημα η ψήφιση του παραπάνω νόμου. Για λόγους  γνωστούς στους «παροικούντες την Ιερουσαλήμ», το Δικηγορικό Σώμα δεν αντέδρασε οργανωμένα και ενιαία στο στάδιο πριν την ψήφιση του νόμου αυτού. Τα πρώτα βήματα λειτουργίας της Ολομέλειας και της Συντονιστικής δείχνουν ότι μπορούμε να δράσουμε αυτή τη φορά με συλλογικότητα και προπαντός με πνεύμα ενότητας. Αυτό έδειξε η δράση μας στο στάδιο της ψήφισης του φορολογικού, η οποία -προσωρινά τουλάχιστον- είχε θετική κατάληξη. Εν προκειμένω, τα κεντρικά ζητήματα που σχετίζονται με το διαβόητο «άνοιγμα» του επαγγέλματός μας το οποίο ρυθμίζει και ο Ν3919/2011, είναι το άρθρο 44 Κ.Περί Δικηγόρων,  [γεωγραφικοί περιορισμοί -εδαφική αρμοδιότητα δικηγόρου], άρθρα 92, 96, 98επ. Κ.Περί Δικηγόρων [δικηγορικές αμοιβές-γραμμάτια προείσπραξης], το άρθρο 2 του Ν. 3919/2011 και οι περιορισμοί που αναφέρονται σε αυτό, το άρθρο 26 Ν.3844/2010 και η διαφήμιση με το άρθρο 25  Ν.3844/2010. Με βάση τα παραπάνω και όσα αναφέρονται στις διατάξεις των παραπάνω νόμων, τα Π.Δ. τα οποία πρέπει να μας απασχολήσουν στη παρούσα φάση είναι:

1ον.  Π.Δ. : Άρθρο 2 παρ. 4 : Εκδίδεται εντός τεσσάρων μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, δηλαδή μέχρι 02-07-2011.

Αφορά τους περιορισμούς της παρ.1, 2 περ. ε, ζ, η, θ του νόμου περί απαγόρευσης πολλών εγκαταστάσεων σε διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα, απαγόρευση άσκησης του επαγγέλματος υπό ορισμένη ή ορισμένες εταιρικές μορφές [σύσταση κεφαλαιουχικών εταιριών] απαγόρευση σχετιζόμενη με τη συμμετοχή στο μετοχικό η εταιρικό κεφάλαιο προσώπου που δεν έχει την ιδιότητα δικηγόρου και τα  όρια δικηγορικών αμοιβών.

Σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 2 του Ν.3919 /2011 «Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του καθ’ ύλην αρμοδίου Υπουργού και του Υπουργού Οικονομικών εντός τεσσάρων μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, είναι δυνατή η θέσπιση εξαιρέσεως σε σχέση προς ορισμένο επάγγελμα από τη ρύθμιση της παρ.1 και η διατήρηση σε ισχύ περιορισμού αναφερομένου στην παρ.2 η θεσπιζομένου δυνάμει της παρ.3, ως έχει η με ηπιότερη μορφή εάν: Ι. Με τον περιορισμό αυτόν επιδιώκεται η εξυπηρέτηση επιτακτικού λόγου δημοσίου συμφέροντος και ΙΙ. Ο περιορισμός αυτός είναι πρόσφορο και αναγκαίο μέσο για την εξυπηρέτησή του και από απόψεως εντάσεως της επεμβάσεως στη σφαίρα της οικονομικής ελευθερίας, τελεί σε εύλογη αναλογία προς τη σπουδαιότητα του επιδιωκομένου να εξυπηρετηθεί επιτακτικού λόγου δημοσίου συμφέροντος και ΙΙΙ. Ο περιορισμός αυτός δεν εισάγει άμεσα η έμμεσα διακρίσεις ανάλογα με την ιθαγένεια η όσον αφορά τις επιχειρήσεις ανάλογα με την έδρα τους.»

Συνακόλουθα προς τα παραπάνω πρέπει να διατυπωθεί αίτημα προς τον Υπουργό της Δικαιοσύνης για έκδοση Π.Δ σύμφωνα με το οποίο θα διατηρούνται:

-οι γεωγραφικοί περιορισμοί του άρθρου 44 Κ.Περί Δικηγόρων με επιχειρήματα που μπορεί να αντληθούν από την υπάρχουσα νομολογία. Προτεραιότητα στη διατήρηση της εδαφικής αρμοδιότητας των δικηγόρων, ενόψει και του ότι αυτή έγινε δεκτή στους Συμβολαιογράφους δεδομένης μάλιστα της ιδιότητος του δικηγόρου ως αμμίσθου δημοσίου λειτουργού,σε συνδυασμό με την διατήρηση του περιορισμού απαγόρευσης πολλαπλής εγκατάστασης.

-οι περιορισμοί του νομοθετικού καθορισμού των δικηγορικών αμοιβών με τα επιχειρήματα της Ολομέλειας της Θεσσαλονίκης του Ιουνίου 2010 τα οποία εξάλλου υιοθέτησε η Ελληνική Πολιτεία στην απάντησή της προς την αιτιολογημένη γνώμη της ΕΕ.

– Διατήρηση περιορισμών που αναφέρονται στο άρθρο 2 του Π.Δ. 81/2005 με τις οποίες απαγορεύεται η συμμετοχή σε δικηγορική εταιρεία νομικού προσώπου ή και φυσικού προσώπου που δεν είναι δικηγόρος, καθώς και η με οποιοδήποτε τρόπο συμμετοχή στα κέρδη της εταιρείας νομικού προσώπου ή και φυσικού προσώπου που δεν είναι δικηγόρος έναντι παροχής κεφαλαίου ή εργασίας προς αυτή.

2ον. Π.Δ.  Στο άρθρο 26 παρ.1 του Ν 3844/2010 με τον οποίο ενσωματώθηκε η Οδηγία 2006/123 στο εθνικό δίκαιο, διαλαμβάνεται ρύθμιση σύμφωνα με την οποία οι πάροχοι υπηρεσιών μεταξύ των οποίων και οι δικηγόροι, «.δεν υπόκεινται σε απαιτήσεις που τους υποχρεώνουν να ασκούν αποκλειστικά συγκεκριμένη δραστηριότητα η που περιορίζουν την άσκηση από κοινού η σε εταιρική σχέση διαφορετικών δραστηριοτήτων», ενώ στο εδάφιο α της ιδίας παραγράφου ορίζεται ποιοι πάροχοι υπηρεσιών μπορεί να υπόκεινται σε τέτοιες απαιτήσεις με αναφορά στα νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα. Στην παρ.2 του ως ανω Νόμου ορίζεται ότι με Π.Δ. που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Οικονομικών και των αρμόδιων κατά περίπτωση Υπουργών «.καθορίζονται οι δραστηριότητες πολλαπλών ειδικοτήτων που επιτρέπονται στους παρόχους οι οποίοι αναφέρονται στις περιπτώσεις  α) και β) της παραγράφου 1 και λαμβάνεται πρόνοια, ώστε: α) να προλαμβάνονται οι συγκρούσεις συμφερόντων και τα ασυμβίβαστα μεταξύ ορισμένων δραστηριοτήτων, β)να εξασφαλίζεται η ανεξαρτησία και η αμεροληψία που απαιτούν ορισμένες δραστηριότητες και γ) να εξασφαλίζεται ότι οι επαγγελματικοί δεοντολογικοί κανόνες διαφορετικών δραστηριοτήτων συμβιβάζονται μεταξύ τους, ιδίως οσον αφορά το επαγγελματικό απόρρητο.»

Δηλαδή σύμφωνα με την παραπάνω διάταξη  δεν ισχύει πλέον το άρθρο 63 Κ.Περί Δικηγόρων περί ασυμβιβάστου προς το λειτούργημα του Δικηγόρου «..η άσκησις ετέρας επιστήμης, τέχνης ή εμπορίας και ιδία μεσιτείας ως και πάσα εν γένει εργασία, υπηρεσία ή απασχόλησις απάδουσα εις την αξιοπρέπειαν ή  ανεξαρτησίαν αυτού, 2. Είναι ασυμβίβαστα προς το Δικηγορικόν  Λειτούργημα τα έργα Διοικητού, Διαχειριστού ή εκπροσώπου  παρ` οιαδήποτε ανωνύμω ή άλλη εταιρεία εμπορικής ή πιστωτικής μορφής. κ.λ.π.»

Επομένως, η μόνη δυνατότητα η οποία μας απομένει ενόψει της ισχύος της παραπάνω διάταξης είναι η κατά το δυνατόν ελαχιστοποίηση των συνεπειών της με την διατύπωση αιτήματος για έκδοση Π.Δ. με το οποίο θα καθορίζονται περιοριστικά ποιες δραστηριότητες είναι συμβατές με το επάγγελμα του δικηγόρου.

3ον. Π.Δ.  Το άρθρο 25  Ν3844/2010  (Άρθρο 24 Οδηγίας 2006/123) το οποίο ρυθμίζει τις εμπορικές επικοινωνίες των νομοθετικώς  κατοχυρωμένων επαγγελμάτων τις συνολικές απαγορεύσεις των οποίων καταργεί με την παρ.1 αυτού, στη συνέχεια στην παρ.3 ορίζει ότι:  «Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, καταργούνται ή τροποποιούνται οι υφιστάμενοι περιορισμοί και απαγορεύσεις στα πλαίσια των ρυθμίσεων της προηγούμενης παραγράφου».  Επομένως, πρέπει να διατυπωθεί αίτημα για έκδοση Π.Δ. το οποίο θα ορίζει ότι  η εμπορική επικοινωνία (διαφήμιση) των δικηγόρων πρέπει να υπακούει στους κανόνες που θέτει η παρ. 2 του άρθρου αυτού, δηλαδή : « 2. Οι εμπορικές επικοινωνίες που χρησιμοποιούν τα νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα πρέπει να τηρούν τους επαγγελματικούς κανόνες που συνάδουν με το κοινοτικό δίκαιο και ιδιαίτερα αυτούς οι οποίοι είναι συναφείς με την ανεξαρτησία, την αξιοπρέπεια και την ακεραιότητα του επαγγέλματος, καθώς και το επαγγελματικό απόρρητο, κατά τρόπο συνάδοντα με τις ιδιαιτερότητες κάθε επαγγέλματος. Οι επαγγελματικοί κανόνες για τις εμπορικές επικοινωνίες δεν πρέπει να δημιουργούν διακρίσεις, οφείλουν να δικαιολογούνται αντικειμενικά από επιτακτικό λόγο δημοσίου συμφέροντος και να είναι αναλογικοί.» [βλ. για τα ισχύοντα στη Γαλλία αναφορικά με διαφήμιση και Θ.ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟ, Επικ.Καθηγητή Ευρωπαικού Δικαίου Πανεπιστήμιο Reims, μέλους εξεταστικής επιτροπής Δεοντολογίας Δικηγορικού Συλλόγου Παρισίων, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ φύλλο 17-04-2011, σελ. 22 ].

Επισημαίνεται ιδιαιτέρως ότι ο Δικηγορικός Σύλλογος Ιωαννίνων κατά το στάδιο που προηγήθηκε της ψήφισης του Ν3919/2010 δημοσιοποίησε με αναρτήσεις  στην ιστοσελίδα του  τις παρατηρήσεις του οι οποίες τεκμηριώνουν απόλυτα τις θέσεις του κλάδου στα παραπάνω ζητήματα. [ενδεικτικά βλ. Παρατηρήσεις Δ.Σ.Ι. επί του σχεδίου νόμου για το «άνοιγμα» και την «απελευθέρωση» του δικηγορικού λειτουργήματος, ημερομ. 15-01-2011,  Κρίσιμες ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου για το «άνοιγμα» του επαγγέλματος (Μελέτη Σωτήρη Αθανασίου, μέλους Δ.Σ. Ιωαννίνων, ημερομ. 07-02-2011)

Τα υπόλοιπα Π.Δ. που προβλέπονται στο Ν.3919/2010 απαιτούν προηγούμενη γνώμη Ολομέλειας Προέδρων ή πάροδο χρονικού διαστήματος δυο μηνών από τότε που αυτή θα ζητηθεί. Ειδικότερα:

– Π.Δ.: Άρθρο 5 παρ. 6 παρ. α 1 υποπαράγραφοι 5,6. [επαναρρύθμιση νόμιμων αμοιβών] Το Π.Δ. της υποπ.5 εκδίδεται μετά γνώμη της Ολομέλειας των Προέδρων αλλά και χωρίς αυτήν αν παρέλθει διάστημα δυο μηνών από τότε που θα ζητηθεί.

-Π.Δ.: Άρθρο 5 παρ, 6παρ.α 1 παρ.β σε συνδυασμό με υποπαράγραφο 6. [καθορισμός νομίμων αμοιβών σε διαδοχικώς φθίνοντα ποσοστά] Το Π.Δ. εκδίδεται για πρώτη φορά εντός εξη μηνών από τη δημοσίευση του  νόμου.

-Κοινή Υπουργική απόφαση: Άρθρο 5 παρ.8 [αντικατάσταση άρθρου 96]. (Καθορισμός του «ποσού αναφοράς»). Μετά γνώμη της Ολομέλειας και χωρίς αυτήν αν παρέλθει διάστημα δυο μήνών από τότε που θα ζητηθεί.

-Π.Δ. : Άρθρο 5 παρ.8, υποπ.2 [αντικατάσταση άρθρου 96]. (Αναπροσαρμογή των ποσοστών επί των ποσών αναφοράς που ορίζονται στα τρία πρώτα εδάφια της προηγούμενης παραγράφου.) Μετά γνώμη της Ολομέλειας και χωρίς αυτήν αν παρέλθει διάστημα δυο μηνών από τότε που θα ζητηθεί.

-Κ.Υ.Α. άρθρο 5 παρ.10 υποπαρ.2 [ιδιαίτεροι λογαριασμοί, προκαταβολές εισφορών συγκεκριμένου ποσοστού, επί ποσού αναφοράς ή επί ποσοστού αναφοράς το οποίο υπολογίζεται επί της αξίας του αντικειμένου της δικαιοπραξίας] , με απόφαση του ΔΣ με πλειοψηφία των 2/3 των μελών του.

-Κ.Υ.Α. άρθρο 5 παρ.10 υποπαρ.3 [καθορισμός ποσών ή ποσοστών αναφοράς  με βάση τα οποία υπολογίζονται οι προκαταβολές των δικηγόρων προς τον οικείο δικηγορικό σύλλογο] μετά γνώμη της Ολομέλειας η και χωρίς αυτήν αν παρέλθει διάστημα δυο μηνών από τότε που θα ζητηθεί.

-Π.Δ. παρ. 16: Μετά από πρόταση των Υπουργών και Δικαιοσύνης μετά από γνώμη της Ολομέλειας των Προέδρων «..διενεργείται κάθε αναγκαία προσαρμογή στις διατάξεις του παρόντος νόμου των διατάξεων του Κώδικα Δικηγόρων, καθώς και οιουδήποτε άλλου νομοθετήματος που αφορά στην ασκηση του δικηγορικού λειτουργήματος.»

Β. Κ.Υ.Α. για το ζήτημα της παρακράτησης ποσοστού 15% επί των αμοιβών μας, σε εκτέλεση του Ν3943/2011 περί καταπολέμησης φοροδιαφυγής.

Με την επιφύλαξη της κατάθεσης της εισήγησης της επιτροπής που ορίστηκε προς τούτο, η πρότασή σας [και του κ.Βαλεργάκη] στην πρώτη συνεδρίαση της Συντονιστικής Επιτροπής την 16-04-2011, για την σε κάθε περίπτωση σύνδεση της «προκαταβολής φόρου 15%» με τα γραμμάτια προείσπραξης η γραμμάτια προκαταβολής κατά τον 3943/2011 και στη συνέχεια απόδοση από τους Δικηγορικούς Συλλόγους είναι αυτονόητα στη σωστή κατεύθυνση. Το γεγονός ότι καλύπτεται και η δυνατότητα παρακράτησης και στη συνέχεια απόδοσης του φόρου από το Δικηγορικό Σύλλογο επί ποσών [αμοιβών] μεγαλύτερων αυτών που αναγράφονται στα γραμμάτια προείσπραξης, αποδυναμώνει τα γνωστά επιχειρήματα του Υπουργείου Οικονομικών περί διαφεύγουσας φορολογητέας ύλης. Επομένως αυτή πρέπει να είναι η κύρια πρότασή μας, δηλαδή παρακράτηση φόρου μόνον σε ότι έχει σχέση με έκδοση γραμματίου ήτοι για τις διαδικαστικές πράξεις και ουδέν πέραν αυτού. Στη περίπτωση αυτή, οποιαδήποτε θέση του Υπουργείου Οικονομικών για επέκταση της νομοθετικής πρόβλεψης  και σε εξώδικες υποθέσεις, θα είναι αυτόχρημα πέρα από κάθε λογική και σχέση με την πραγματικότητα, αφού σε κανένα άλλο ελεύθερο επαγγελματία δεν προβλέπεται αυτοπαρακράτηση φόρου σε κάθε ακαθάριστη αμοιβή 15%. Το  επιχείρημα αυτό λειτούργησε υπέρ των απόψεων του κλάδου στο στάδιο της πρόσφατης κινητοποίησής μας και της συζήτησης στη Βουλή του φορολογικού νομοσχεδίου, ήδη Ν3943/2011 και είναι προφανές ότι συνετέλεσε στην αναδίπλωση του Υπουργείου Οικονομικών, όπως αυτή εκφράστηκε με τη τελική διατύπωση στο άρθρο 20παρ.7α.

Έστω και εναλλακτικά πιστεύω ότι δεν  μπορεί να σταθεί  το σκέλος της πρότασής σας για παρακράτηση και επι αμοιβών σε εξώδικες  υποθέσεις με έκδοση γραμματίου και απόδοση στη συνέχεια από το σύλλογο, διότι  μετά την θέσπιση του Ν3919/2011  οι «νόμιμες αμοιβές» ισχύουν μόνον για τις διαδικαστικές πράξεις [βλ. άρθρα 96, 176 Κ.Περί Δικηγόρων μετά την τροποποίηση με το Ν3919/2011].