ΠΩΣ ΧΑΘΗΚΕ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΙΓΛΗ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ

Μία ομιλία – γροθιά για την «κατεδάφιση» της ιστορίας της πόλης μας πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο του Μεγάρου των Δικηγόρων Λάρισας από τον ιατρό και ιστοριοδίφη κ. Νικόλαο Παπαθεοδώρου, με θέμα «Τα κτίρια της Κεντρικής Πλατείας και τα Δικαστήρια στην προπολεμική Λάρισα».

Την εκδήλωση προλόγισε ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας κ. Δημήτρης Κατσαρός, ο οποίος εξήρε το έργο του κ. Παπαθεοδώρου.

Στην ομιλία του ο κ. Παπαθεοδώρου εστίασε στα σπουδαίας ομορφιάς ιστορικά κτίρια τα οποία στόλιζαν το κέντρο της προπολεμικής Λάρισας και τα οποία καταστράφηκαν από τον σεισμό και τους εχθρικούς βομβαρδισμούς του 1941. Επίσης αναφέρθηκε και στα κτίσματα που στέγασαν τα Δικαστήρια της πόλεως.

O κ. Νίκος Παπαθεοδώρου στην ομιλία του τόνισε πως η Κεντρική πλατεία, η οποία κατά καιρούς είχε διάφορες ονομασίες, περιστοιχιζόταν και από τις τέσσερες πλευρές της με κτίρια θαυμάσιας αρχιτεκτονικής έμπνευσης, τα οποία είχαν αρχίζει να οικοδομούνται από τα τέλη του 19ου αιώνα, αμέσως μετά την απελευθέρωση, μέχρι και τις αρχές του 20ου. Όλα αυτά μαζί αποτελούσαν ένα πολύτιμο περιδέραιο νεοκλασικών κτισμάτων γεμάτων χάρη και ομορφιά, περασμένο γύρω από τους δρόμους της πλατείας.

Μοιρασμένες στις κεντρικές συνοικίες της Λάρισας υπήρχαν και πολλές κατοικίες που είχαν κτίσει με φροντίδα και καλαισθησία γαιοκτήμονες και πλούσιοι αστοί της πόλεως, για να στεγάσουν τις οικογένειές τους. Διαβαίνοντας τους κεντρικούς δρόμους προπολεμικά, συναντούσες αρχοντικά που η ομορφιά τους σε υποχρέωνε να σταθείς και να τα περιεργασθείς, χωρίς να τα προσπεράσεις. Και ήταν πολλά. Όμως ο μεγάλος σεισμός της 1ης Μαρτίου του 1941 και οι βομβαρδισμοί της ιταλικής και της γερμανικής αεροπορίας που ακολούθησαν, κατέστρεψαν ή δημιούργησαν ανεπανόρθωτες ζημίες σε πολλά από τα κτίσματα αυτά. Αλλά και όσα επέζησαν απ’ αυτές τις συμφορές, τα βρήκε άλλη μεγαλύτερη. Γερασμένα από τον χρόνο, ασυντήρητα και τραυματισμένα από τις κατοχικές κακουχίες, εύκολα παραδόθηκαν στις σειρήνες της αντιπαροχής χωρίς αντίσταση.

Γιατί επιτρέψαμε όλοι εμείς χωρίς αντίσταση να καταστραφεί αυτή η ομορφιά; γιατί αφήσαμε να σβήσει και να εξαφανισθεί για πάντα η ιστορική αίγλη που τα περιέβαλε; και το κυριότερο, με ποιο δικαίωμα καταστρέψαμε ολοκληρωτικά τα έργα των χειρών των προγόνων μας και που σήμερα είναι πλέον ανήμποροι να αντιδράσουν;

Κατά καιρούς η Κεντρική πλατεία, όπως συμβαίνει συχνά, είχε πάρει διάφορες ονομασίες, αν και στις προφορικές συζητήσεις ακόμα και σήμερα αναφέρεται ως Κεντρική Πλατεία.

-Η παλαιότερη γνωστή ονομασία ήταν Πλατεία Σεραγίου και είχε επικρατήσει κατά την τουρκοκρατία, επειδή στη Β.Δ. γωνία της δέσποζε το επιβλητικό κτίριο του τουρκικού Διοικητηρίου (Σεράϊ).

-Μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στο Ελληνικό Βασίλειο το 1881, ονομάσθηκε επίσημα Πλατεία Απελευθερώσεως, για να τιμηθεί η ενσωμάτωση της Θεσσαλίας μετά από 458 χρόνια σκλαβιάς.

-Η ονομασία όμως αυτή δεν κράτησε για πολύ. Επειδή στο παλιό τουρκικό Διοικητήριο εγκαταστάθηκαν οι δικαστικές υπηρεσίες της πόλεως, μετονομάσθηκε σε Πλατεία Δικαστηρίων. Στο υπέρθυρο της κεντρικής πύλης εισόδου των δικαστηρίων αναρτήθηκε η επιγραφή ΘΕΜΙΔΟΣ ΜΕΛΑΘΡΟΝ και από την επιγραφή αυτή επικράτησε για χρόνια η ονομασία της πλατείας ως Θέμιδος.

-Το βράδυ της ημέρας των εθνικών εκλογών της 1ης Μαρτίου 1933, όταν πλέον άρχισε να διαφαίνεται η νίκη του Λαϊκού κόμματος του Παναγή Τσαλδάρη, το οποίο συνεργαζόταν με το κόμμα του Γεωργίου Κονδύλη, εξερράγη κίνημα από τον χαμένο των εκλογών Νικόλαο Πλαστήρα, με τη βοήθεια ορισμένων στρατιωτικών μονάδων. Στο κίνημα δεν προσχώρησε το Β΄ Σώμα Στρατού που είχε έδρα τη Λάρισα, με αποτέλεσμα το κίνημα να μην επικρατήσει. Για να αποδοθούν τιμές προς το Β΄ Σ. Σ., επειδή συνετέλεσε αποτελεσματικά στην αποτυχία του κινήματος Πλαστήρα, η δημοτική αρχή υπό τον Μιχαήλ Σάπκα, πολιτικό ο οποίος εκλεγόταν με τη σημαία του Λαϊκού κόμματος, πήρε την απόφαση να μετονομασθεί και πάλι η κεντρική πλατεία από Θέμιδος σε Πλατεία Β΄ Σώματος Στρατού.

-Τέλος στις 5 Νοεμβρίου 1959 το Δημοτικό Συμβούλιο υπό τον δήμαρχο Δημήτριο Χατζηγιάννη απεφάσισε να μετονομάσει την κεντρική πλατεία σε Πλατεία Μιχαήλ Σάπκα, για να τιμήσει τον αναμορφωτή δήμαρχο της Λάρισας, ενώ τον Μάϊο του 1964 αποκαλύφθηκε και η προτομή του. Από τότε μέχρι και σήμερα η επίσημη ονομασία της πλατείας δεν άλλαξε.

Από τα τόσα κτίρια που υπήρχαν δεν διατηρήθηκε μέχρι σήμερα κανένα. Μόνον το ξενοδοχείο «Ολύμπιον», το οποίο σήμερα στεγάζει Φροντιστήρια, είναι προπολεμική κατασκευή, του 1935-36. Όλα τα άλλα κατεδαφίσθηκαν και στη θέση τους υψώθηκαν πολυώροφες οικοδομές η μία δίπλα στην άλλη, χωρίς ενδιάμεσα ανοίγματα και χωρίς κανένα αισθητικό ενδιαφέρον, πλην της Στρατιωτικής Λέσχης.

«Με την κατεδάφισή τους τα σημαντικά κτίρια που περιτριγύριζαν την Πλατεία της Λάρισας χάθηκαν χωρίς επιστροφή, ζωντανά κομμάτια της ιστορίας της πόλεώς μας έσβησαν και η μορφή τους θαυμάζεται μόνον από φωτογραφικές αποτυπώσεις, όσες έχουν διασωθεί. Για πάντα όμως θα παραμένουν στους ευαίσθητους πολίτες της Λάρισας πελώρια και αναπάντητα ερωτήματα. «Γιατί επιτρέψαμε όλοι εμείς χωρίς αντίσταση να καταστραφεί αυτή η ομορφιά; γιατί αφήσαμε να σβήσει και να εξαφανισθεί για πάντα η ιστορική αίγλη που τα περιέβαλε; και το κυριότερο, με ποιο δικαίωμα καταστρέψαμε ολοκληρωτικά τα έργα των χειρών των προγόνων μας και που σήμερα είναι πλέον ανήμποροι να αντιδράσουν;» κατέληξε ο κ. Παπαθεοδώρου.