Αναρτήσεις δασικών χαρτών

Δημήτριος Η. Παπαστερίου

Ομότιμος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Ι. Προδιάθεση

ΙΙ. Εννοιολογική προσέγγιση

ΙΙΙ.Σε σχέση με τη σύνταξη του Δασικού Χάρτη

IV. Ειδικότερα, η ανάρτηση

v. Απόφαση αναρτήσεως – Ειδικός διαδικτυακός τόπος αναρτήσεως

vi. Ανακοίνωση της αναρτήσεως

vii. Έννομες συνέπειες

viii. Πρόσφατη εξέλιξη 1: Μια Εγκύκλιος

ix. Πρόσφατη εξέλιξη 2: Η θέση της Συντονιστικής Επιτροπής Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδας

x. Άλλη πρόσφατη εξέλιξη 3: «Προετοιμασία» για νέα νομοθετική ρύθμιση

 

ι. Προδιάθεση

Ένα από τα εξελισσόμενα ζητήματα στο πεδίο του δασικού φαινομένου είναι αυτό της αναρτήσεως των δασικών χαρτών. Πρόκειται για μια πολύ ευχάριστη κίνηση, που δηλώνει, καθώς εξελίσσεται, μια μορφή «αφύπνισης» όλων των αρμόδιων δασικών υπηρεσιών, κίνηση που πρέπει να ενταχθεί και στο «θετικό ισοζύγιο» του προθαλάμου της οριστικοποιήσεώς τους. Μόνο, όμως, με την οριστικοποίηση των δασικών χαρτών μπορεί να γίνει λόγος ότι προσεγγίζουμε το «όνειρο» του δασολογίου, ώστε να αναπτερωθεί ως ελπίδα το Δασικό Κτηματολόγιο. Και από την οριστικοποίηση αυτή απέχουμε πολύ, όχι μόνο λόγω των φάσεων που υπολείπονται κατά την κείμενη νομοθεσία, αλλά και λόγω των ποικίλων αντιδράσεων που ήδη άρχισαν να προκαλούνται, ένθεν κακείθεν.

Ζητήματα που συνέχονται με το δασικό χάρτη ρυθμίζονται εδώ και χρόνια σε ποικίλο βαθμό και ένταση, σε περισσότερα νομοθετήματα, όπως λ.χ. οι ν.998/1979, 2664/1998, 3889/2010, 4164/2013[1]και 4389/2016[2].

Η ανάρτηση του δασικού χάρτη πρέπει να ενταχθεί στην εξής διαχρονική[3] ακολουθία: «Κατάρτιση <-> θεώρηση <-> ανάρτηση <-> αντιρρήσεις <-> κύρωση <-> δημοσίευση <-> οριστικοποίηση <-> αναμόρφωση <-> εκ νέου κύρωση <-> εκ νέου δημοσίευση <-> κατάρτιση δασολογίου». Μια απλή προσέγγιση- έστω και επιφανειακή- αυτής της ακολουθίας επιτρέπει τη σκέψη ότι ένας τέτοιος μηχανισμός θέλει δεκαετίες για να αποδώσει. Η επαναλαμβανόμενη επιλογή σειράς νόμων στην καθιέρωση ενός κατά το μάλλον και ήττον αναποτελεσματικού και χρονοβόρου μηχανισμού δηλώνει την αμήχανη στάση της πολιτείας να θεσπίσει κάτι διαφορετικό για τους δασικούς χάρτες, ώστε να αγγίξουμε το όνειρο του δασολογίου.

Χαρακτηριστικά αποφαίνεται η ΑΠ 621/2015, ότι «…Μόνο οι οριστικοί δασικοί χάρτες, μετά τη δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως καθίστανται οριστικοί και έχουν πλήρη αποδεικτική ισχύ σε κάθε διοικητική ή δικαστική αρχή για όλα τα τμήματα που αποτυπώνονται με πράσινο περίγραμμα και πράσινη διαγράμμιση (όχι δασικές)…».

Είναι φανερό ότι η πορεία μέχρι την κατάρτιση δασολογίου δεν είναι μόνο μεγάλης χρονικής διάρκειας, αλλά εξελίσσεται σε διαδρομή «ναρκοπεδίου», λόγω ποικίλων συμφερόντων, θεμιτών και μη, αλλά και λόγω των νομοθετικών επιλογών, που δεν είναι άσχετες με συγκεκριμένα συμφέροντα[4].

Χαρακτηριστικό δείγμα αυτών των νομοθετικών επιλογών είναι οι επεμβάσεις που εισήγαγε ο ν. 4163/2014, προσφέροντας σημαντικές αρμοδιότητες στην ΕΚΧΑ ΑΕ, και ο  μεταγενέστερος ν. 4389/2016, που απένειμε εξίσου σημαντικές αρμοδιότητες στις Δασικές Υπηρεσίες[5] αφαιρώντας τις από την ΕΚΧΑ ΑΕ[6].

Ωστόσο, ένα άλλο δείγμα ορθών νομοθετικών επιλογών είναι το έργο «Κωδικοποίηση Δασικής Νομοθεσίας», για το οποίο εγκαταστάθηκε ειδική « Διαδικτυακή πλατφόρμα»[7]. Χρήσιμο και κρίσιμο είναι η Πολιτεία να αντλήσει από το έργο αυτό τις απαραίτητες νομικές, τεχνικές και άλλες πληροφορίες, ώστε να προχωρήσει σε σύνταξη σχετικού νομοθετήματος, καθ΄ ο έχει υποχρέωση να πράξει[8] και μάλιστα χωρίς καθυστέρηση, άμεσα.

Εξάλλου, επιβάλλεται να σημειωθεί ότι στο ίδιο πεδίο των νομοθετικών αξιολογήσεων, αλλά και γενικότερα εφαρμογών και ερμηνειών του σημερινού Δασικού Δικαίου, το οποίο αφενός έχει εμπλουτισθεί με σημαντικούς γειτονικούς κλάδους, όπως είναι το Εποικιστικό, το Περιβαλλοντικό και το Κτηματολογικό Δίκαιο, αφετέρου διαθέτει βαθιές ρίζες στο Εμπράγματο Δίκαιο του Αστικού Κώδικα[9], στο πεδίο αυτό η νομολογία έχει διαδραματίσει ένα διπλό ρόλο: του σκαπανέα και του εγγυητή.

 

 ΙΙ. Εννοιολογική προσέγγιση

Πριν από τις επόμενες αναπτύξεις αξίζει για λίγο να σταθούμε στην έννοια του δασικού χάρτη. Πρόκειται για το χάρτη, στον οποίο απεικονίζονται ορισμένες δασικές περιοχές, σε καθορισμένο υλικό, που συμπληρώνεται από συγκεκριμένα στοιχεία. Δασικός χάρτης = απεικονισμένη δασική περιοχή[10].

Ειδικότερα, δασικός χάρτης είναι ο χάρτης στον οποίο απεικονίζονται «οι δασικές εν γένει εκτάσεις» των παραγράφων 1, 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 3 ν. 998/1979 (ΦΕΚ Α΄ 289)^[11] σε κατάλληλης κλίμακας αεροφωτογραφικό ή χαρτογραφικό υλικό, το οποίο συμπληρώνεται με τα φωτοερμηνευτικά στοιχεία των «πρόσφατων και ιστορικών» αεροφωτογραφιών, «τις διοικητικές πράξεις» και τα διαθέσιμα στοιχεία της δασικής υπηρεσίας (άρθρο 13, παρ. 1, ν. 3889/2010). Βέβαια, στους δασικούς χάρτες πρέπει άνευ ετέρου να εντάσσονται και εκείνα τα στοιχεία των δικαστικών αποφάσεων που αποφαίνονται σε σχετικά ζητήματα.

Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα αποφάσεως του ΣτΕ:

« …διότι η μεν κρίση περί του δασικού ή μη χαρακτήρα εκάστου ακινήτου είναι αυτοτελής, η δε παράλειψη της Διοίκησης να κηρύξει ως αναδασωτέες και άλλες εκτάσεις, ως προς τις οποίες πληρούνται, ενδεχομένως, οι νόμιμες προϋποθέσεις αναδάσωσης, δεν καθιστά μη νόμιμη την προσβαλλόμενη πράξη, δεδομένου ότι δεν νοείται ισότητα στην παρανομία…»[12].

Συνοπτικά το «ιστορικό» των δασικών χαρτών έχει ως εξής: Το («αρχικό») άρθρο 13, όπως είχε τροποποιηθεί από το άρθρο 55 ν. 4030/2011 (ΦΕΚ Α΄ 249), αντικαταστάθηκε από την παρ. 1, άρθρου 7, ν. 4164/2013, ΦΕΚ Α΄ 156/9.7.2013, και επανατροποποιήθηκε, όπως στο κείμενο, από το άρθρο 153, υπό Α, παρ. 1, εδ. α΄, ν. 4389/2016.

Αυτό σημαίνει ότι οι δασικοί χάρτες έχουν διέλθει από τα αλλεπάλληλα νομικά καθεστώτα:

Πρώτο νομικό καθεστώς: το ισχύον πριν από το ν. 3889/2010· δεύτερο νομικό καθεστώς: αυτό του ν. 3889/2010· τρίτο νομικό καθεστώς: εκείνο του ν. 4030/2011· τέταρτο νομικό καθεστώς: το άλλο του ν. 4164/2013· τέλος, το πέμπτο νομικό καθεστώς: το εισαγόμενο με το ν. 4389/2016.

Με άλλα λόγια, οι δασικοί χάρτες πέρασαν από το 2010 μέχρι σήμερα –δηλαδή σε χρονικό διάστημα έξι ετών– από πέντε διαφορετικά νομοθετικά καθεστώτα (!). Η στατιστική αυτή ανάγνωση και μόνο προβάλλει μια συνεπή «δασική κακοδαιμονία». Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο του πέμπτου νομικού καθεστώτος, προβλέπουμε με πιθανότητα που εγγίζει το όριο της βεβαιότητας ότι όσο ισχύει αυτό το νομικό καθεστώς, δασικοί χάρτες θα υπάρξουν (αν υπάρξουν) με το σταγονόμετρο σε βάθος τριετίας, κατά τη διάρκεια της οποίας δεν μπορεί να αποφευχθεί μια νέα νομοθετική πρωτοβουλία για την απλούστευση και επιτάχυνση των διαδικασιών για τους δασικούς χάρτες και το δασικό κτηματολόγιο[13].

Ο δασικός χάρτης μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ένας από τους σπουδαιότερους θεσμούς του δασικού φαινομένου, θεσμός από τον οποίο απορρέει μια ολόκληρη θεματογραφία[14]. Στο επίκεντρό της κυριαρχούν οι πράξεις χαρακτηρισμού του δασάρχη[15]. Οι πράξεις αυτές, μεταξύ πολλών άλλων, υπάγονται, βάσει νεότερης υπουργικής αποφάσεως, στην αρμοδιότητα εξετάσεως από το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΔ)[16].

Ωστόσο, η αναμφισβήτητη σημασία του θεσμού των δασικών χαρτών δε στάθηκε ικανή να αποτρέψει την ακόλουθη νέα ρύθμιση: «Στον δασικό χάρτη δεν απεικονίζονται τα εντός των πόλεων και των οικιστικών περιοχών πάρκα και άλση της παραγράφου 4 του άρθρου 3 του ν. 998/1979»^[17].

Αξίζει να σημειωθεί, ως γενική παρατήρηση, ότι για τους δασικούς χάρτες ισχύει, σχεδόν εξ ολοκλήρου, ένα νέο νομικό καθεστώς, αυτό το οποίο εισάγεται από τα άρθρα 153-155 ν. 4389/2016[18].

Αυτονόητο είναι ότι το σύνολο των διατάξεων αυτών ελέγχεται από τις αρχές που εισάγονται στο Σύνταγμα (άρθρα 24 και 117, παρ. 3), με κυρίαρχη, κατά την άποψη του γράφοντος, την αρχή της αειφορίας[19].

Πριν από την ανάρτηση έχουν πραγματοποιηθεί αρμοδίως η σύνταξη του δασικού χάρτη, δηλαδή η κατάρτισή του,  και η θεώρησή του.

Η ανάρτηση του δασικού χάρτη γίνεται ηλεκτρονικά.

Ακολουθεί η ανακοίνωση για την ανάρτηση του δασικού χάρτη.

Στην ανακοίνωση αυτή ενυπάρχει πρόσκληση για υποβολή αντιρρήσεων.

Προβλέπεται δημοσιοποίηση μέσω διαδικτύου.

Ακολουθεί ο θεσμός των αντιρρήσεων.

Μετά την ολοκλήρωση των αντιρρήσεων ακολουθεί σειρά ολόκληρη επόμενων φάσεων, ώστε να προσεγγίσουμε το δασολόγιο.

Όλα αυτά, όμως, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία με κρίσιμη ημερομηνία 11- 3 -2017[20].

ΙΙΙ. Σε σχέση με τη σύνταξη του Δασικού Χάρτη

Σε σχέση με τη σύνταξη των δασικών χαρτών το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξέδωσε ειδικό τεύχος υπό τον τίτλο «Θέματα ανάρτησης έως την κύρωση των δασιών χαρτών»[21]. Στη σχετική ενότητα υπό τον τίτλο «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΔΑΣΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ» ορίζονται τα ακόλουθα:

«2.1 Περιεχόµενο της ανάρτησης

Η ανάρτηση των δασικών χαρτών, κατά την έννοια του αρ. 14 του ν. 3889/10 όπως ισχύει, πραγµατοποιείται ηλεκτρονικά στον ειδικό διαδικτυακό τόπο της παρ. 11 του αρ. 13 του ν. 3889/10, όπως ισχύει.

Μέσω της δηµοσιότητας του δασικού χάρτη, που επιτυγχάνεται µε την ανάρτησή του, παρέχεται η δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόµενο να λάβει γνώση του περιεχοµένου του και να αµφισβητήσει το χαρακτήρα ή τη µορφή ή/και τη θέση εκτάσεων που έχουν αποτυπωθεί σε αυτόν.

Η ανάρτηση περιλαµβάνει τον θεωρηµένο δασικό χάρτη, στον οποίο απεικονίζονται τα στοιχεία που περιγράφονται στην παρ. 1 του άρθρου 13 του ν. 3889/2010, όπως ισχύει, τον ιστορικό ορθοφωτοχάρτη, που απεικονίζει τα πολύγωνα των δασικών εν γένει εκτάσεων, που προσδιορίστηκαν από τα φωτοερµηνευτικά στοιχεία των παλαιότερων αεροφωτογραφιών και την απόφαση για την ανάρτηση του δασικού χάρτη, στην οποία είναι ενσωµατωµένη ανακοίνωση-πρόσκληση για την υποβολή αντιρρήσεων κατά του περιεχοµένου του.

Κατά την ανάρτηση, οι οριογραµµές των πολυγώνων δασικού εν γένει χαρακτήρα στο δασικό χάρτη εµφανίζονται ως συνεχείς µε πράσινο χρώµα. Οι οριογραµµές των πολυγώνων δασικού εν γένει χαρακτήρα στον ιστορικό ορθοφωτοχάρτη εµφανίζονται ως συνεχείς µε κόκκινο χρώµα.

Επίσης, µέσω της ανάρτησης δηµοσιοποιούνται τα πεδία της περιγραφικής βάσης, που αφορούν στον χαρακτήρα και µορφή κάθε οριοθετηµένου πολυγώνου του δασικού χάρτη, ήτοι, τα πεδία KATHGORDX, KATHGORAL1, KATHGORAL2 και LANDTYPE και το πεδίο KATHGOR45 (ιστορικός ορθοφωτοχάρτης).

Ο δασικός χάρτης αµέσως µετά τη θεώρησή του, καθώς και ο ιστορικός ορθοφωτοχάρτης, αποστέλλονται από την αρµόδια ∆/νση ∆ασών, στην ΕΚΧΑ Α.Ε. προκειµένου αυτή να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες, για την ηλεκτρονική ανάρτησή τους.

 O θεωρηµένος δασικός χάρτης και ο ιστορικός ορθοφωτοχάρτης, αποστέλλονται από την αρµόδια ∆/νση ∆ασών στην ΕΚΧΑ Α.Ε. σε αρχεία µορφής «shapefile» τουλάχιστον 10 εργάσιµες µέρες, πριν την προγραµµατισµένη ηµεροµηνία ανάρτησης.

Η ανάρτηση των δασικών χαρτών µπορεί να αφορά µία ή περισσότερες τοπικές ή δηµοτικές κοινότητες (πρώην δηµοτικά ή κοινοτικά διαµερίσµατα) ή έναν ∆ήµο, όπως αυτοί ορίζονται µετά τον ν. 3852/2010 (Φ.Ε.Κ. 87Α΄), [όπως ισχύει μετά τις τελευταίες τροποποιήσεις του δυνάμει του άρθρου 32 § 2 περ. δ΄ του ν. 4452/2017 (Α΄ 17/15.2.2017) και του άρθρου 46 του Ψηφισθέντος σχεδίου νόμου με τίτλο: «Συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής του Κανονισμού (EE, EΥPATOM) 1141/2014 περί ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και ιδρυμάτων, μέτρα επιτάχυνσης του κυβερνητικού έργου αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες διατάξεις», βλ. σχετ. http://www.hellenicparliament.gr/Nomothetiko-Ergo/Psifisthenta-Nomoschedia?law_id=38457bda-cf36-4f80-9f82-a7160143ee93, καθώς μέχρι και την τελευταία επίσκεψη της επίσημης ιστοσελίδας της Βουλής των Ελλήνων και του Εθνικού Τυπογραφείου την 28η.2.2017, δεν είχε ακόμα λάβει αριθμό ΦΕΚ].

Στην περίπτωση που έχει καταρτιστεί και θεωρηθεί δασικός χάρτης που αφορά σε ολόκληρη Περιφερειακή Ενότητα, η ανάρτηση αφορά στο σύνολο αυτής. ∆ασικοί χάρτες, που συντάχθηκαν και θεωρήθηκαν στα πλαίσια των πιλοτικών και του πρώτου κύριου προγράµµατος, για τους οποίους απαιτούνται εργασίες επικαιροποίησης, δύνανται να εξαιρεθούν της ανάρτησης αυτής, µε έγκριση της Γενικής ∆ιεύθυνσης Ανάπτυξης και Προστασίας ∆ασών και Αγροπεριβάλλοντος του Υ.Π.ΕΝ., µετά από τεκµηριωµένη εισήγηση της αρµόδιας ∆ιεύθυνσης ∆ασών. 

2.2 ∆ηµοσιοποίηση της ανάρτησης

Η οικεία ∆ιεύθυνση ∆ασών εκδίδει απόφαση για την ανάρτηση του δασικού χάρτη, στην οποία είναι ενσωµατωµένη ανακοίνωση-πρόσκληση για την υποβολή αντιρρήσεων κατά του περιεχοµένου του.

Η απόφαση αυτή και ανακοίνωσή της, συντάσσεται σύµφωνα µε
σχετικό υπόδειγµα και η έκδοσή της δεν µπορεί να ξεπερνά τις δεκαπέντε (15) ηµέρες από την ηµεροµηνία έκδοσης της απόφασης θεώρησης του δασικού χάρτη (ΥΠΟ∆ΕΙΓΜΑ 1, 2).

Η ως άνω απόφαση αναρτάται στη «∆ΙΑΥΓΕΙΑ» σύµφωνα µε το άρθρο 2 παράγρ 22 ν. 3861/2010.

Στην ανωτέρω απόφαση γίνεται ρητή αναφορά στην διεύθυνση πρόσβασης στον ειδικό διαδικτυακό τόπο, στη διεύθυνση της έδρας του Σηµείου Υποστήριξης Ανάρτησης του ∆ασικού Χάρτη και στην προθεσµία για την υποβολή αντιρρήσεων, κατά του αναρτηµένου δασικού χάρτη (ηµεροµηνία έναρξης και η ηµεροµηνία λήξης της υποβολής των αντιρρήσεων), στο ειδικό τέλος για την άσκηση αντιρρήσεων[22], και στις περιπτώσεις για τις οποίες δεν συντρέχει λόγος υποβολής αντίρρησης ή δεν καταβάλλεται το προβλεπόµενο ειδικό τέλος.

Η ηµεροµηνία έναρξης υποβολής των αντιρρήσεων δεν µπορεί να απέχει πάνω από δέκα πέντε (15) ηµέρες από την ηµεροµηνία έκδοσης της απόφασης για την ανάρτηση του δασικού χάρτη.

Η ανωτέρω απόφαση και η ανακοίνωση αποστέλλονται στην ΕΚΧΑ Α.Ε. και ηλεκτρονικά αυθηµερόν, προκειµένου να δηµοσιοποιηθούν µέσω του ειδικού διαδικτυακού τόπου ανάρτησης και υποβολής αντιρρήσεων.

Η ανωτέρω απόφαση της ανάρτησης µαζί µε την πρόσκληση για την υποβολή των αντιρρήσεων, προκειµένου να δοθεί η κατά το δυνατόν µεγαλύτερη δηµοσιότητα, αναρτάται σε εµφανή θέση στην οικεία ∆ιεύθυνση ∆ασών και στο οικείο ∆ασαρχείο.

Επίσης, αποστέλλεται από την ∆/νση ∆ασών και στα δηµοτικά ή τοπικά ή διαµερισµατικά καταστήµατα των οικείων πρωτοβάθµιων Ο.Τ.Α., µε µέριµνα των οποίων δηµοσιοποιείται στους χώρους των γραφείων τους. Επίσης, εκδίδεται δελτίο Tύπου από το Συντονιστή της Αποκεντρωµένης ∆ιοίκησης, το οποίο αποστέλλεται κατ’ ελάχιστον στα ΜΜΕ της περιφερειακής ενότητας και στη ∆ηµόσια Τηλεόραση. Οµοίως, µε µέριµνα και δαπάνες της 8 από 40 αρµόδιας ∆ιεύθυνσης ∆ασών, εφόσον υπάρχουν πιστώσεις, η ανακοίνωση-πρόσκληση ΥΠΟ∆ΕΙΓΜΑ 2) µπορεί να δηµοσιεύεται σε δύο εφηµερίδες της Περιφερειακής Ενότητας και της Περιφέρειας.

Ο σύνδεσµος για τον αναρτηµένο δασικό χάρτη δηµοσιοποιείται και από τις ιστοσελίδες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς και της οικείας Αποκεντρωµένης ∆ιοίκησης.

Ψηφιακό αντίγραφο του αναρτηθέντος δασικού χάρτη αποστέλλεται, επίσης, στον Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε., στη ∆/νση Πολιτικής Γης του ΥΠ.Α.Α.Τ. και στην οικεία Περιφερειακή ∆ιεύθυνση ∆ηµόσιας Περιουσίας».

Είναι φανερή η αποστολή που καλείται να υπηρετήσει το παραπάνω έγγραφο. Αποτελεί ένα ενημερωτικό κείμενο, στο οποίο εντάσσονται χρήσιμες πληροφορίες, συγχρόνως όμως απουσιάζουν και σημαντικά ζητήματα που έχουν άμεση σχέση με το θεσμό των δασικών χαρτών.

IV. Ειδικότερα, η ανάρτηση

Η ανάρτηση του δασικού χάρτη -μια διαχρονική επιλογή[23]- λειτουργεί ως μέσο δημοσιοποιήσεως του συνόλου των πληροφοριών[24] που εντάσσονται σε αυτόν. Σημειωτέο, ότι οι πληροφορίες μπορεί να είναι νομικές, τεχνικές ή άλλες πρόσθετες. Οι πληροφορίες αυτές είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στο πεδίο του Κτηματολογικού Δικαίου.

Νομολογία:

«…με τις ρυθμίσεις του ν. 998/1979 (Α΄ 289), σκοπήθηκε η συνολική ρύθμιση της προστασίας των εκτάσεων δασικού χαρακτήρα και προβλέφθηκε η κατάρτιση δασικών χαρτών, η μέχρι τη δημιουργία δασολογίου προσωρινή διοικητική επίλυση αμφισβητήσεων ως προς το δασικό χαρακτήρα εκτάσεως από δασικά διοικητικά όργανα και η κήρυξη δασικών εκτάσεων ως αναδασωτέων….»^[25].

Η ανάρτηση συνιστά εφαρμογή της αρχής της δημοσιότητας, η οποία διέπει όλο το Εμπράγματο Δίκαιο υπό την ευρεία του όρου σημασία[26]. Παραπέρα, αποτελεί το τρίτο στάδιο του όλου θεσμού των δασικών χαρτών στην πορεία τους προς το δασικό κτηματολόγιο, με πρώτο στάδιο την κατάρτιση και δεύτερο τη θεώρηση.

Η ανάρτηση προβάλλει την απεικόνιση συγκεκριμένων περιοχών ή, κατά τη νέα διατύπωση του νόμου, απεικόνιση «δασικών εν γένει εκτάσεων των παραγράφων 1, 2, 3, 4 και 5 άρθρου 3 ν. 998/1979»^[27]. Η διατύπωση «δασικών εν γένει εκτάσεων» είναι νέος τεχνικός νομικός όρος, που κατά περιεχόμενο συμπίπτει με τις δασικές εκτάσεις με την ευρεία του όρου σημασία.

Βάση για τον προσδιορισμό των δασικών περιοχών είναι η (παλαιότερη) αεροφωτογραφία[28]. Υπό το νέο νομικό καθεστώς, επιλέγεται η διατύπωση «τα φωτοερμηνευτικά στοιχεία των πρόσφατων και ιστορικών αεροφωτογραφιών». Ο όρος «ιστορικές αεροφωτογραφίες» –ένας νέος τεχνικός νομικός όρος, όπως και ο όρος «οικιστικές πυκνώσεις»[29]– αποδεικνύει την υποδειγματική ικανότητα του Έλληνα νομοθέτη να πλάθει νέους τεχνικούς νομικούς όρους, με συγκεκριμένους στόχους[30],  προσθέτοντας ένα ακόμη πεδίο δράσης για την εξειδίκευσή τους.

Ωστόσο, «Στον δασικό χάρτη δεν απεικονίζονται τα εντός των πόλεων και των οικιστικών περιοχών πάρκα και άλση της παραγράφου 4 του άρθρου 3 του ν. 998/1979»^[31].

 

v. Απόφαση αναρτήσεως – Ειδικός διαδικτυακός τόπος αναρτήσεως

Η απόφαση της αναρτήσεως προϋποθέτει την κατάρτιση – δηλαδή την απόφαση της καταρτίσεως και θεωρήσεως του δασικού χάρτη. Πρόκειται για δύο διαφορετικές αποφάσεις.

Η απόφαση της αναρτήσεως είναι μια συγκεκριμένου περιεχομένου δασική πράξη, που διέπεται από το Δασικό Δίκαιο, αλλά που συγχρόνως ενδιαφέρει το Κτηματολογικό Δίκαιο και θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως κτηματολογική δασική πράξη.

Στο νόμο ορίζεται ότι ο δασικός χάρτης μετά τη θεώρησή του αναρτάται με απόφαση της οικείας Διευθύνσεως Δασών εντός της δεκαπενθήμερης προθεσμίας από τη θεώρησή του. Βέβαια, όπως πάγια γίνεται δεκτό από τη νομολογία, το δεκαπενθήμερο της προθεσμίας είναι ενδεικτικό. Μάλλον σπάνια πρέπει να έχει τηρηθεί στην πράξη.

Η σχετική απόφαση μπορεί να αφορά σε περισσότερες της μίας τοπικές ή δημοτικές κοινότητες του ίδιου ή διαφορετικών δήμων του ίδιου νομού[32].

Η απόφαση της αναρτήσεως, ως κτηματολογική δασική πράξη, πρέπει να είναι σύννομη, τόσο από ουσιαστική όσο και από διαδικαστική άποψη. Λόγω της εξαιρετικής σημασίας της πρέπει τα στοιχεία που περιέχονται σε αυτή να πληρούν τις προϋποθέσεις της ακρίβειας, της σαφήνειας και της πληρότητας.

Η ανάρτηση γίνεται στον ειδικό διαδικτυακό τόπο αναρτήσεως δασικών χαρτών και υποβολής αντιρρήσεων[33].

 

vi. Ανακοίνωση της αναρτήσεως

Στον παραπάνω ειδικό διαδικτυακό τόπο δημοσιεύονται:

 Ανακοίνωση της οικείας Διεύθυνσης Δασών για την ανάρτηση του δασικού χάρτη, με αναφορά στον τόπο και το χρόνο της ανάρτησης.

Πρόσκληση των ενδιαφερομένων για την υποβολή αντιρρήσεων κατά του αναρτημένου δασικού χάρτη με αναφορά στο χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο υποβολής αυτών κατά τα οριζόμενα στο νόμο[34].

Ειδικά στην περίπτωση αναρτήσεως «πολλαπλών κοινοτήτων», «μπορεί να εκδίδεται μία ανακοίνωση ανάρτησης και πρόσκληση υποβολής αντιρρήσεων κατά τα οριζόμενα στις παραγράφους 1 και 2, με αναφορά στο σύνολο της έκτασης και στις επιμέρους τοπικές ή δημοτικές κοινότητες ή δήμους ή σε επίπεδο νομού» (άρθρο 14, παρ. 3, εδ. β΄, ν. 3889/2010).

Ωστόσο, πέρα από τις επιφυλάξεις που μπορεί να υπάρχουν για την ανάρτηση «πολλαπλών κοινοτήτων», πρέπει να διατυπωθούν πρόσθετες επιφυλάξεις για τη «μία ανακοίνωση ανάρτησης και πρόσκληση υποβολής αντιρρήσεων». Με τη σκέψη ότι για οικονομικούς λόγους κάμπτεται η ορθή ιδέα της μέσω του θεσμού της αναρτήσεως εφαρμογής της αρχής της δημοσιότητας και περιορίζεται ο στόχος του δημόσιου ελέγχου, με αντίστοιχη επίδραση στο εισαγόμενο τεκμήριο της γνώσης.

Η δημοσίευση της ανακοινώσεως για την ανάρτηση του δασικού χάρτη περιέχει δύο σκέλη, ένα της υποχρεωτικής δημοσιεύσεως και ένα της δυνητικής δημοσιεύσεως.

Υποχρεωτική είναι στον ειδικό διαδικτυακό τόπο, όπως ήδη σημειώθηκε.

Δυνητική είναι η ανάρτηση σε άλλους τόπους (λ.χ. στα Δασαρχεία), η δημοσίευση στον τύπο, καθώς και η ανάρτηση στις ιστοσελίδες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης[35].

 

vii. Έννομες συνέπειες

Η ανάρτηση και η ανακοίνωση της αναρτήσεως για το δασικό χάρτη συνέχονται με συγκεκριμένες έννομες συνέπειες, συνέπειες που έχουν ιδιαίτερη πρακτική και θεωρητική σημασία.

Κύρια συνέπεια είναι η τεκμαιρόμενη πλήρης γνώση των στοιχείων του δασικού χάρτη και μάλιστα όλων των στοιχείων που εμπεριέχονται σε αυτόν, αλλά με τον τρόπο που προσδιορίζονται. Πρόκειται για ένα μαχητό τεκμήριο πλήρους γνώσης[36].

Το μαχητό αυτό τεκμήριο γνώσης είναι προφανώς δεκτικό ανατροπής, που ασκείται με αγωγή ενώπιον των αρμόδιων πολιτικών δικαστηρίων, δεδομένου όντος ότι δεν περιέχει μόνο κανόνα που ρυθμίζει το βάρος αποδείξεως[37], αλλά εμπεριέχει ρυθμίσεις και ουσιαστικού δικαίου, όπως είναι, για παράδειγμα, ζητήματα με αντικείμενο «τις δασικές εν γένει εκτάσεις των παραγράφων 1, 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 3 του ν. 998/1979 (Α΄ 289), που διέπονται από τις προστατευτικές διατάξεις αυτού» του νόμου.

Εξίσου σημαντική επόμενη έννομη συνέπεια είναι το εισαγόμενο δικαίωμα αντιρρήσεων[38]. Πρόκειται για ένα δικαίωμα  που υπήρχε και υπό το προηγούμενο νομικό καθεστώς και που βεβαίως ορθά επανεισάγεται.

Στο πεδίο του Εθνικού Κτηματολογίου, οι αντιρρήσεις γενικά αποτελούν ένα σημαντικό δικονομικό κτηματολογικό μέσο, βάσει του οποίου οι κοινωνοί του δικαίου έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν στην αρμόδια δικαστική αρχή (τον Κτηματολογικό Δικαστή) συγκεκριμένες αιτιάσεις κατά ενεργειών ή παραλείψεων της κτηματολογικής αρχής (του Προϊσταμένου του Κτηματολογικού Γραφείου) και αποσκοπούν στην αποκατάσταση της ορθότητας κατά το Κτηματολογικό Δίκαιο[39].

Βέβαια, στο πεδίο των δασικών χαρτών το δικαίωμα αυτό είναι διαφορετικό, ως προς το περιεχόμενό του, την αποστολή του και τα έννομα αποτελέσματα, στα οποία μπορεί να καταλήξει[40]. Σημειωτέο ότι οι αντιρρήσεις εξετάζονται από τις Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων (άρθρο 18 ν. 3889/2010, όπως ισχύει[41]), ένα τριμελές δασικό όργανο, διορισμένο με απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοικήσεως. Αξίζει να επισημανθεί ότι για την επίλυση νομικών και τεχνικών ζητημάτων η ΕΠ.Ε.Α. μπορεί με ειδική διαδικασία να ζητεί γνωμοδότηση από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ή το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών.

Ενδεικτικά, μπορεί συνοπτικά να επισημανθούν τα εξής σε σχέση με το δασικό χάρτη:

i. Μπορεί να μην είναι πλήρης, όσον αφορά τα περιεχόμενα σε αυτόν στοιχεία, οπότε με τις αντιρρήσεις υπάρχει η δυνατότητα να αποκατασταθεί η πληρότητα.

ii. Μπορεί να μην είναι ακριβής, οπότε με τις αντιρρήσεις προστίθεται η δυνατότητα να αποκατασταθεί η ακρίβεια.

iii. Μπορεί να μην είναι σαφής, οπότε με τις αντιρρήσεις εισάγεται η δυνατότητα να αποκατασταθεί η σαφήνεια[42].

Μια άλλη έννομη συνέπεια είναι η εισαγωγή του επόμενου σταδίου, αυτού της κυρώσεως του δασικού χάρτη. Κύρωση που γίνεται με απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης (παλαιότερα του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοικήσεως)[43].   

Οι παραπάνω κυρίαρχες έννομες συνέπειες δεν είναι οι μόνες. Το γεγονός της αναρτήσεως συνιστά εφαρμογή της αρχής της δημοσιότητας (μιας αρχής που διέπει το Εμπράγματο Δίκαιο του Αστικού Κώδικα, το Δασικό, το Εποικιστικό, το Περιβαλλοντικό, το Κτηματολογικό Δίκαιο, καθώς και το Κτηματολογικό Δασικό Δίκαιο)· η ανάρτηση συνέχεται με την αρχή της νομιμότητας (πρόκειται για μια συνοχή ουσίας, μια και η δημοσιότητα υπηρετεί τη νομιμότητα, ενώ η τελευταία ολισθαίνει χωρίς τη δημοσιότητα)· η ανάρτηση περιέχει στοιχεία της αρχής της ειδικότητας (η οποία διαπερνά όλους τους παραπάνω αναφερόμενους κλάδους)· η ανάρτηση συντίθεται άμεσα με τη συνταγματική αρχή της προστασίας των δασών και του περιβάλλοντος[44], (μιας αρχής που ορθά χαρακτηρίζει το ισχύον Σύνταγμα ως περιβαλλοντικό και η οποία συνεχώς εμπλουτίζεται από θεωρία και νομολογία)· εξάλλου, η ανάρτηση υπακούει στην αξία της πληροφορήσεως (μια αξία που βρίσκεται στο ενιαίο ριζικό σύστημα των αρχών της δημοσιότητας και της νομιμότητας)· τέλος, η ανάρτηση ενδυναμώνει την προστασία των συναλλαγών και εμπλουτίζει την ασφάλεια του δικαίου.

Όπως κάθε θεσμός, έτσι και ο θεσμός της αναρτήσεως ασκείται στην πράξη. Η άσκηση αυτή πρέπει να είναι σύννομη. Δεν είναι, όμως, λίγες οι περιπτώσεις έκνομης εφαρμογής της αναρτήσεως, σε συνδυασμό με τις έννομες συνέπειές της, κυρίως με την έκνομη άσκηση αντιρρήσεων. Δηλαδή περιπτώσεις καταχρηστικής ασκήσεως. Μια από τις διεξόδους μπορεί να είναι η αποδοχή της καταχρήσεως του θεσμού γενικά και ειδικότερα εδώ της καταχρήσεως της αναρτήσεως.

 

viii. Πρόσφατη εξέλιξη 1: Μια Εγκύκλιος

Μετά την ανάδυση των πρόσφατων αναρτήσεων των δασικών χαρτών παρατηρείται σειρά ολόκληρη εξελίξεων στο πεδίο του δασικού φαινομένου. Μια από αυτές επικεντρώνεται σε μια Εγκύκλιο της 22 – 2 – 2017 του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Η πρόσφατη αυτή Εγκύκλιος σε συνδυασμό με τα προκύπτοντα ζητήματα από τη σωρηδόν ανάρτηση δασικών χαρτών επαναφέρει επί τάπητος το γνωστό ζήτημα της άρσης των αναδασώσεων, τόσο σε ιδιωτικές εκτάσεις που κηρύχθηκαν αναδασωτέες, όσο και σε δημόσιες εκτάσεις, που επίσης κηρύχθηκαν αναδασωτέες.

Πρόκειται για την Εγκύκλιο με αριθ. 153373/441/22 – 2- 2017 υπό τον τίτλο «Περιοχές κηρυγμένων αναδασωτέων εκτάσεων στους αναρτημένους δασικούς χάρτες», η οποία επιχειρεί να ρυθμίσει ζητήματα, μεταξύ άλλων, του άρθρου 44, παρ. 4, ν. 998/1979 (όπως ισχύει).

Στο σημείο αυτό αρκεί να ειπωθεί ότι συγκεκριμένες διατάξεις του άρθρου 44 ν. 99/1979, υπό τον τίτλο «Άρσις αναδασώσεων» δεν είναι καθόλου αυτονόητο ότι είναι «συνταγματικά ανεκτές», όρος που προκρίθηκε τελευταία από το ΣτΕ[45] για να αμβλύνει την απόσταση μεταξύ «συνταγματικότητας» και «αντισυνταγματικότητας» και που προβάλλει την εξαιρετικά λεπτή θέση των δικαστών μας, όταν καλούνται να εφαρμόσουν στην πράξη την αρχή της βιώσιμης αναπτύξεως.

Με την Εγκύκλιο αυτή, δεν επανέρχεται στη νομική επικαιρότητα απλώς το ζήτημα της λεγόμενης «Άρσεως της Αναδασώσεως», αλλά συμβαίνει κάτι πολύ περισσότερο.

Πράγματι, πρόκειται για άλλη μια περίπτωση «οιονεί νομοθετούσας» εγκυκλίου- πολύ πιο προσεγμένης σε σχέση με άλλες-, που καλύπτει πολύ σοβαρά ζητήματα, η προσέγγιση των οποίων βρίσκεται εκτός των ορίων της παρούσας εισηγήσεως[46].

Το πλήρες κείμενο της Εγκυκλίου έχει ως εξής:

«ΘΕΜΑ: Περιοχές κηρυγµένων αναδασωτέων εκτάσεων στους αναρτηµένους δασικούς χάρτες.

Με αφορµή τις εκτελούµενες αναρτήσεις δασικών χαρτών, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη, διαπιστώθηκαν ζητήµατα που σχετίζονται µε περιοχές που έχουν κηρυχθεί ως αναδασωτέες, µε αποφάσεις που είτε εξαιρούν µε λεκτική διατύπωση εκτάσεις, χωρίς να έχουν αποτυπωθεί τα όριά τους στα συνοδεύοντα αυτές τοπογραφικά διαγράµµατα είτε αφορούν λοιπές περιπτώσεις, που αναφέρονται σε πραγµατική ή νοµική αιτία ανάκλησης και τροποποίησης των πράξεων αναδάσωσης, ως εµπίπτουσες στην παράγραφο 4 του άρθρου 44 του νόµου 998/1979.

Στους δασικούς χάρτες αναδεικνύονται περιοχές, που σύµφωνα µε το περιεχόμενο αυτών δεν αποτελούσαν, µε βάση τη φωτοερμηνεία των αεροφωτογραφιών τού 1945, δάση ή δασικές εκτάσεις, αλλά ούτε σύµφωνα µε την φωτοερµηνεία των πλέον πρόσφατων αεροφωτογραφιών και τις αυτοψίες προκύπτει ότι αποτελούν αντίστοιχης µορφής εκτάσεις, χαρακτηριζόµενες, γενικά, ως άλλης µορφής/κάλυψης εκτάσεις ή χορτολιβαδικές, ή έχουν εκδοθεί τελεσίδικες πράξεις κατ’ εφαρµογή του άρθρου 14 ν. 998/1979 που δεν τις χαρακτηρίζουν ως δάση ή δασικές εκτάσεις. Παράλληλα γι’ αυτές ισχύουν αποφάσεις κήρυξής τους ως αναδασωτέων, για τις οποίες εκκρεµεί οφειλομένη διενέργεια έρευνας και ενδεχόµενης αποσαφήνισης, δια της ανάκλησής τους (µερικής ή ολικής). Επίσης, ενδέχεται εκτάσεις ευρισκόµενες σε καθεστώς νόµιµης αλλαγής χρήσης ή έχουν αλλάξει χρήση κατ’ εφαρµογή των άρθρων 67 ν. 998/1979, 14 ν. 1734/1987 και 12 ν. 3208/3208/2003 να συµπεριλαµβάνονται εντός ευρύτερων περιοχών κηρυγµένων ως αναδασωτέων, που λεκτικά εξαιρούν τής αναδάσωσης εκτάσεις, χωρίς να έχουν αποτυπωθεί τα όριά τους στα τοπογραφικά διαγράµµατα που τις συνοδεύουν.

Κατόπιν τούτων, για την αξιοπιστία της διοίκησης σε σχέση µε τις οφειλόµενες ενέργειές της, και για την αποφυγή σύγχυσης των πολιτών αναφορικά µε την εφαρµοζόµενη διαδικασία, να µεριµνήσετε ώστε να ενεργοποιηθούν, άµεσα και κατά προτεραιότητα στις περιοχές αρµοδιότητάς σας, που αναρτώνται δασικοί χάρτες, οι διαδικασίες τού άρθρου 44 παρ. 4 ν. 998/1979 όπως ισχύει, µε εισήγηση τού αρµόδιου δασάρχη ή τού ∆/ντή ∆ασών εάν στο νοµό δεν υπάρχει δασαρχείο, προλειάνουν να εκδοθεί η προβλεπομένη απόφαση της ανάκλησης της απόφασης κήρυξης ως αναδασωτέας του Συντονιστή Αποκεντρωµένης ∆ιοίκησης. Στο έργο αυτό θα συνδράµουν τεχνικά τα τµήµατα ∆ασικών Χαρτογραφήσεων των οικείων ∆/νσεων ∆ασών.

Η ανωτέρω διαδικασία να ενεργοποιηθεί και στις περιπτώσεις υπό κατάρτιση και υπό θεώρηση δασικών χαρτών.

Επισηµαίνεται ότι στις περιοχές που είναι κηρυγµένες ως αναδασωτέες εκτάσεις, ανεξαρτήτως ειδικού χαρακτήρα ή µορφής αυτών, δεν υποβάλλονται αντιρρήσεις αναφορικά µε την απόφαση αναδάσωσης, εφόσον γι’ αυτές οφείλεται από πλευράς διοίκησης η ενέργεια της ανάκλησής τους (µερικής ή ολικής), εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο, σύµφωνα µε όσα προαναφέρθηκαν. Άλλωστε, στο άρθρο 15 παρ. 2 ν. 3889/2010 όπως ισχύει, οι αντιρρήσεις που υποβάλλονται αφορούν τις περιληφθείσες στο δασικό χάρτη δασικές, χορτολιβαδικές και βραχώδεις ή πετρώδεις εκτάσεις. Συνεπώς, υποβάλλονται αντιρρήσεις για τις περιπτώσεις αυτές, που ρητά αναφέρονται. διευκρινίζεται δε, ότι µε την πράξη της ανάρτησης του δασικού χάρτη δεν καταργείται ούτε αναστέλλεται η ισχύς των λοιπών διατάξεων της δασικής νοµοθεσίας για τις εκτάσεις που χαρτογραφούνται, στις οποίες συµπεριλαµβάνεται και αυτή τού άρθρου 44 παρ. 4 ν. 998/1979. Άλλωστε, γενικά, η απόφαση αναδάσωσης αποτελεί ιδιαίτερης ισχύος διοικητική πράξη

απορρέουσα από το άρθρο 117 του Συντάγματος, έχουσα την αυτοτέλειά της σε σχέση µε το ειδικό καθεστώς που εισάγει για την προστασία των εκτάσεων.

Τέλος, ολοκληρούµενης της ανωτέρω διαδικασίας θα ενηµερωθεί και αναµορφωθεί ο δασικός χάρτης µε τη νέα πράξη όπως ισχύει, αναλόγως µε το στάδιο που βρίσκεται κατ’ εφαρµογή των κείµενων διατάξεων (άρθ. 18 παρ. 2 ή άρθ. 20 παρ. 1 ν. 3889/10).

Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΦΑΜΕΛΛΟΣ»

Από την Εγκύκλιο αυτή ας επιτραπεί η επισήμανση των ακόλουθων μη αμιγώς επιστημονικών αλλά και επιστημονικών  θεμάτων:

«…Κατόπιν τούτων, για την αξιοπιστία της διοίκησης σε σχέση µε τις οφειλόµενες ενέργειές της, και για την αποφυγή σύγχυσης των πολιτών αναφορικά µε την εφαρµοζόµενη διαδικασία, να µεριµνήσετε ώστε να ενεργοποιηθούν, άµεσα και κατά προτεραιότητα στις περιοχές αρµοδιότητάς σας, που αναρτώνται δασικοί χάρτες, οι διαδικασίες τού άρθρου 44 παρ. 4 ν. 998/1979 όπως ισχύει…»

«Στο έργο αυτό θα συνδράµουν τεχνικά τα τµήµατα Δασικών Χαρτογραφήσεων των οικείων Δ/νσεων Δασών».

«Η ανωτέρω διαδικασία να ενεργοποιηθεί και στις περιπτώσεις υπό κατάρτιση και υπό θεώρηση δασικών χαρτών….».

«…διευκρινίζεται δε, ότι µε την πράξη της ανάρτησης του δασικού χάρτη δεν καταργείται ούτε αναστέλλεται η ισχύς των λοιπών διατάξεων της δασικής νοµοθεσίας για τις εκτάσεις που χαρτογραφούνται, στις οποίες συµπεριλαµβάνεται και αυτή τού άρθρου 44 παρ. 4 ν. 998/1979…».

«…Άλλωστε, γενικά, η απόφαση αναδάσωσης αποτελεί ιδιαίτερης ισχύος διοικητική πράξη απορρέουσα από το άρθρο 117 του Συντάγματος, έχουσα την αυτοτέλειά της σε σχέση µε το ειδικό καθεστώς που εισάγει για την προστασία των εκτάσεων…».

 

ix. Πρόσφατη εξέλιξη 2: Η θέση της Συντονιστικής Επιτροπής Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδας

Ένας ακόμα φορέας ζητά να σταματήσει η ανάρτηση των δασικών χαρτών στην Ελλάδα, μέσω της διαδικασίας του Εθνικού Κτηματολογίου.

Η Συντονιστική Επιτροπή Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδας ζητά να σταματήσει η διαδικασία αφού περιέχονται σωρεία λαθών και υπάρχει κίνδυνος απώλειας ιδιωτικής περιουσίας.

Οι συμβολαιογράφοι επισημαίνουν ότι οι δασικοί χάρτες της χώρας, αναρτήθηκαν εσπευσμένα, και χαρακτηρίζουν καλλιεργήσιμες επιφάνειες ως δασικές.

Την ανάκληση των δασικών χαρτών έχουν ζητήσει ήδη η ΚΕΔΕ, βουλευτές της αντιπολίτευσης και οι Περιφερειάρχες Πελοποννήσου και Ηπείρου.

Η ανακοίνωση έχει ως εξής:

«Η κατάρτιση του Δασολογίου στη χώρα, εκτός από συνταγματική επιταγή, είναι το μόνο αποτελεσματικό μέσο για την προστασία και διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων της Ελλάδας.

Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει αποφανθεί ότι η διαδικασία κατάρτισης των δασικών χαρτών είναι μεν αυτοτελής και δεν εξαρτάται από την διαδικασία κατάρτισης του κτηματολογίου, πλην όμως η κύρωση των δασικών χαρτών θα πρέπει να ολοκληρώνεται πριν την περαίωση της κτηματογράφησης, άλλως αυτή θα είναι νομικά πλημμελής.

Οι δασικοί χάρτες της χώρας, λόγω της πρόσφατης νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, αναρτήθηκαν εσπευσμένα, περιέχουν σωρεία λαθών και χαρακτηρίζουν καλλιεργήσιμες επιφάνειες ως δασικές εκτάσεις, με αποτέλεσμα τον κίνδυνο απώλειας ιδιωτικής περιουσίας, λόγω του τεκμηρίου κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου στις εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως δασικές.

Η Συντονιστική Επιτροπή Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδας ζητά από την Ελληνική Πολιτεία:

την άμεση ανάκληση των αναρτημένων δασικών χαρτών,

την αναστολή της κύρωσης των δασικών χαρτών για ικανό χρονικό διάστημα, προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις και συμπληρώσεις επ’ αυτών,

τον χαρακτηρισμό ως αγροτικών εκτάσεων, αυτών που στις αεροφωτογραφίες είτε του έτους 1945 είτε του 1960 φαίνεται να είχαν αγροτικό χαρακτήρα και

τη μείωση του ειδικού τέλους άσκησης αντιρρήσεων.

Η νομοθέτηση και η διοικητική αντιμετώπιση της προστασίας των δασικών εκτάσεων ισότιμα με την προστασία της ιδιωτικής περιουσίας, η εξισορρόπηση της προστασίας ιδιωτικού και δημόσιου συμφέροντος, ο περιορισμός του έργου της κτηματογράφησης σε τεχνική διαδικασία χαρτογράφησης ως συμπληρώματος του θεσμού της μεταγραφής, ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας, με συνολική ανάγνωση και ενιαία αντιμετώπιση του συνόλου των ανωτέρω εκτεθέντων ζητημάτων, σε συνδυασμό με την κωδικοποίηση, η οποία έχει μεν ολοκληρωθεί αλλά δεν έχει ακόμη γίνει νόμος του Κράτους καθώς και η σύνταξη του δασολογίου, θα επιλύσουν τις αντιθέσεις της περιπτωσιολογικής και αποσπασματικής αντιμετώπισης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των δασικών εκτάσεων, θα άρουν αδικίες του παρελθόντος και θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την αειφόρα διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων και την εξασφάλιση του πολυλειτουργικού ρόλου τους».

x. Άλλη πρόσφατη εξέλιξη 3: Προετοιμασία για νέα νομοθετική ρύθμιση

Οι πληροφορίες που αντλούνται από την Εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» είναι οι ακόλουθες:

«Βροχή τροπολογιών ετοιμάζει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) προκειμένου να επιλύσει τα προβλήματα που ανέδειξε η ανάρτηση των Δασικών Χαρτών. Ήδη το επιτελείο του αναπληρωτή υπουργού Σωκράτη Φάμελλου έχει επεξεργαστεί τα νομοθετικά κείμενα, τα οποία αναμένεται σύντομα να προωθηθούν προς ψήφιση στη Βουλή προκειμένου να… ξεθυμάνει ο καπνός από τις φωτιές που άναψε στον αγροτικό κόσμο η ανάρτηση των 33 χαρτών στις αρχές του χρόνου. Κύριος στόχος είναι να μην εξαιρεθούν από τις ενισχύσεις εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα επιδοτούμενων εκτάσεων, οι οποίες εμφανίζονται πλέον ως δασικές.

Η πρώτη ρύθμιση, σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου, θα αφορά τα παρανόμως εκχερσωμένα. Η σκέψη είναι να απλοποιηθούν οι διαδικασίες για την εξαγορά τους (π.χ. με κατάργηση της υποχρέωσης υποβολής οικονομοτεχνικής μελέτης κ.λπ.), όπως ορίζονται από τους νόμους 4280/14 και 4315/14. Το τίμημα για όσες δασικές εκτάσεις εκχερσώθηκαν (έως την 7η Μαρτίου 2007) χωρίς να έχει εκδοθεί σχετική άδεια της αρμόδιας δασικής Αρχής, προκειμένου να καλλιεργηθούν, έχει οριστεί στο ένα τρίτο της αντικειμενικής ή της αγοραίας αξίας και κατατίθεται υπέρ του Ειδικού Φορέα Δασών του Πράσινου Ταμείου.

Άλλωστε, και ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Βαγγέλης Αποστόλου έχει διαμηνύσει σε όσους έχουν παρανομήσει ότι «δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθεί ο αγροτικός χώρος ως πρόσχημα για να αποχαρακτηριστούν εκτάσεις που είναι πραγματικά δασικές». Όπως έχει τονίσει ο ίδιος, κάθε αποχαρακτηρισμός ενδέχεται να μεταβληθεί σε εργαλείο επιβράβευσης των καταπατητών. Πάντως, για τις δασικές εκτάσεις που είχαν νομίμως εκχερσωθεί και μετατραπεί σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις ετοιμάζεται εγκύκλιος από το ΥΠΕΝ προκειμένου το ζήτημα να λύνεται άμεσα από τις δασικές υπηρεσίες, χωρίς να υποβάλλονται αντιρρήσεις.

Η δεύτερη ρύθμιση θα αφορά στα πρόδηλα σφάλματα. Σαφής πρόθεση της κυβέρνησης είναι τα συγκεκριμένα προβλήματα να επιλυθούν άμεσα από τις αρμόδιες υπηρεσίες χωρίς να υποχρεώνεται ο πολίτης στην υποβολή αντίρρησης, άρα και στην καταβολή του σχετικού τέλους, το οποίο αυξάνεται κλιμακωτά, από 10 έως 3.300 ευρώ, ανάλογα με την έκταση του οικοπέδου. Ωστόσο, εάν έχει υποβληθεί αντίρρηση -με περιεχόμενο που την εντάσσει σε κατηγορία του πρόδηλου σφάλματος-, το καταβληθέν τέλος θα επιστρέφεται στον δικαιούχο.

Παραλείψεις

Στα πρόδηλα σφάλματα, μεταξύ άλλων, εντάσσονται οι εκ παραδρομής παραλείψεις της αποτύπωσης μιας σαφώς αγροτικής έκτασης ως δασικής, η απόδοση τεχνητών δασικών φυτειών ως δασικών εκτάσεων και οι εμφανώς λανθασμένες απεικονίσεις αγροτικής έκτασης ως δασικής.

Έτσι, στις περιπτώσεις που έχουν τοποθετηθεί δασικές οριογραμμές σε λάθος θέση, θα μεταφέρονται στην πραγματική τους θέση και θα γίνονται οι απαιτούμενες αλλαγές στη βάση δεδομένων (π.χ. εμβαδόν).

Για τις περιπτώσεις που προφανέστατα δεν συμπεριελήφθη σαφώς αγροτική έκταση εντός δασικής θα συμπληρώνεται και θα τροποποιείται ο δασικός χάρτης. Το ίδιο προτείνεται να γίνεται και για λανθασμένη εκτίμηση του είδους βλάστησης από τη φωτοερμηνεία αεροφωτογραφιών, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την προφανέστατη, εσφαλμένη απεικόνιση μη δασικής έκτασης ως δασικής και το αντίστροφο.

Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται, από τους αρμοδίους του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μεγάλης ηλικίας ελαιώνας, ο οποίος λόγω της έντονης κλίσης του εδάφους κατά τη φωτοερμηνεία των αεροφωτογραφιών είχε εκληφθεί ως έχον τη μορφή δάσους και συμπεριελήφθη ως δασική έκταση.

Η διαδικασία διόρθωσης που αναμένεται ότι θα ακολουθηθεί διαφέρει ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται ο Δασικός Χάρτης. Έτσι, εφόσον είναι θεωρημένος, οι διορθώσεις θα γίνονται από το τμήμα Δασικών Χαρτογραφήσεων της Διεύθυνσης Δασών.

Ο νέος διορθωμένος δασικός χάρτης θα θεωρείται εκ νέου και θα κοινοποιείται στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση και στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Στην περίπτωση που ο δασικός χάρτης έχει αναρτηθεί και δεν έχει ξεκινήσει η προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων, θα αναδεικνύεται το σφάλμα από τη Διεύθυνση Δασών η οποία θα ζητά και τη θετική γνωμοδότηση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και θα προωθείται προς έγκριση στο ΥΠΕΝ. Κατόπιν θα επαναλαμβάνεται η ανάρτηση. Εάν έχει ξεκινήσει η προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων, τότε θα παραπέμπονται στις Επιτροπές Αντιρρήσεων με σχετικό υπόμνημα της Διεύθυνσης Δασών.

Σε κάθε περίπτωση, εάν οι διαδικασίες προχωρήσουν γρήγορα, λυθούν τα προβλήματα και υπάρχουν κυρωμένοι χάρτες έως τις 30 Σεπτεμβρίου, τότε, σύμφωνα με τον κ. Αποστόλου, το υπουργείο προλαβαίνει με τις ενισχύσεις.

 

Νομοθετική παρέμβαση για τη σύσταση των Επιτροπών Δασολογίου

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ετοιμάζει επίσης νομοθετική παρέμβαση ώστε οι Επιτροπές Δασολογίου να συστήνονται με την ανάρτηση του Δασικού Χάρτη και όχι με την κύρωση. Έτσι θα μπορούν στο διάστημα που μεσολαβεί από την ανάρτηση έως την κύρωση (από 2 μήνες έως και 6 μήνες, ανάλογα με τον αριθμό των αντιρρήσεων) να εξετάζει και να απαντά στα αιτήματα των πολιτών για την εφαρμογή των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας σε συγκεκριμένες εκτάσεις και ειδικότερα για τις επιτρεπτές επεμβάσεις επί των δασικών περιοχών.

Παράλληλα, ετοιμάζεται και η νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα ακολουθήσει την εγκύκλιο που είχε εκδώσει στις 23 Φεβρουαρίου ο κ. Φάμελλος, προκειμένου να εξαιρούνται από τις αναδασωτέες περιοχές, άρα και από την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών, οι γεωργικές εκτάσεις που είχαν περιληφθεί σε αυτές και δεν είχαν δασικό χαρακτήρα, βάσει των αεροφωτογραφιών του 1945 και του 2008.

Η κήρυξη των πυρόπληκτων περιοχών είχε γίνει από τις δασικές υπηρεσίες, χωρίς να προηγηθεί διαχωρισμός των καλλιεργειών από τα δάση, καθώς το χρονικό περιθώριο που τους δίνει το Σύνταγμα είναι μόλις τρεις μήνες. Έτσι, οι δασικοί υπάλληλοι εξαιρούσαν τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις συχνά επιδοτούμενες, από τις αναδασωτέες με λεκτική διατύπωση, χωρίς να συνοδεύονται οι αποφάσεις από τοπογραφικό διάγραμμα.

Το ζήτημα έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων, ενώ έχουν κατατεθεί πολλές βουλευτικές τροπολογίες για την επίλυση των προβλημάτων που ανέδειξε η ανάρτηση των Δασικών Χαρτών, με τελευταία, την περασμένη Τετάρτη, της ΝΔ, η οποία προβλέπει την αναστολή επιβολής και είσπραξης προστίμων που πηγάζουν από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας έως και το 2019, οπότε ολοκληρώνεται η κύρωση των δασικών χαρτών. Ακόμη, προωθεί τη δυνατότητα να υποβάλλονται ατελώς οι αντιρρήσεις των πολιτών για συγκεκριμένες περιπτώσεις».

[1] Για το νομικό καθεστώς υπό το ν. 4164/2013 βλ. Παπαστερίου, Ο δασικός χάρτης ως προϋπόθεση του Δασικού Κτηματολογίου, σε ΤιμΤομ Καλτσίκη, σ. 165 επ. (στη συνέχεια Παπαστερίου, ΔασΧαρτ). Επίσης, τον ίδιο, ΚτημΔασΔ, § 26(Α), αρ. 1 επ. Σ. Παυλάκη, Κατάρτιση δασικών χαρτών και διαδικασία Κτηματογράφησης, σε Dasarxeio.com, 14/5/2016. 

[2] Σε συνδυασμό με το π.δ. 32/2016 (ΦΕΚ Α΄ 46).

[3] Για το προηγούμενο νομικό καθεστώς βλ. Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, βλ. § 26 (Α), αρ. 5.

[4] Βλ. το κείμενο «Δασικοί Χάρτες: Εκτός των αναδασωτέων οι γεωργικές εκτάσεις», που αναρτήθηκε στο Dasarxeio.com, 25/2/2017. Επίσης, το Δελτίο τύπου της ΠΕΔΔΥ, υπό τον τίτλο «Μετά τις «οικιστικές πυκνώσεις» έρχονται οι…«αγροτικές πυκνώσεις»;, σε Dasarxeio.com, 20/2/2017.

[5] Βλ. Ι. Κέκερη, Η Δασική Υπηρεσία, από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, ΠκΔ 2/2016 250 και σε Dasarxeio.com1/10/2016.

[6] Βλ. σχετικές αναπτύξεις σε Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26 (Α), αρ. 1 επ., και § 26 (Β), αρ. 1 επ., αντίστοιχα.

[7] Βλ. Dasarxeio.com 9/2/2017.

[8]Ο προσδιορισμός νομοθετικών πρωτοβουλιών στον τομέα των λεγόμενων «αγροτικών πυκνώσεων» με αιτιολογία, μεταξύ άλλων, τις χορηγηθείσες επιχορηγήσεις στους αγρότες, προβάλλει μια πολιτεία που αγνοεί τις συνταγματικές υποχρεώσεις της, καθώς και τις υποχρεώσεις της απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

[9] Στην ουσία πρόκειται για ένα νέο Εμπράγματο Δίκαιο.

[10] Παπαστερίου,  ΚτημΔασΔ, § 26 (Β), αρ. 9, και § 26 (Α), αρ. 9. Βλ. σχετικά τον ίδιο, Ο δασικός χάρτης ως προϋπόθεση του Δασικού Κτηματολογίου, σε ΤιμΤομ Καλτσίκη, 2016,σ. 168, αρ. 10.

[11]. Για αυτές τις περιοχές – εκτάσεις βλ. ενδεικτικά, Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 8, αρ. 211.

[12] ΣτΕ 1495/2015, υπό 13.

[13] Βλ. σχετικά και πρόσφατη Εγκύκλιο Υπουργού ΠΕΝ για την εξαίρεση γεωργικών εκτάσεων από τους αναρτημένους δασικούς χάρτες, σε: dasarxeio.com/2017/02/25/843-12.

[14] Βλ. σχετικά τα εντασσόμενα στη θεματογραφία αυτή ζητήματα σε Παπαστερίου,  ΚτημΔασΔ, § 26 (Β), αρ. 7.

[15] Βλ. για το «έντυπο αίτησης για την έκδοση πράξης χαρακτηρισμού», καθώς και για την «πράξη χαρακτηρισμού», Dasarxeio.com .

[16] Σύμφωνα με την Υ.Α. 152790/970/21.2.2017 (ΑΔΑ: ΩΠΝΦ4653Π8-ΕΝ8) Αποδοχή της αριθ. 186/2016 γνωμοδότησης του Γ΄ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. [ΓνμδΝΣΚ 186/2016 Αρμοδιότητα εξέτασης, από το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΔ), πράξεων χαρακτηρισμού Δασάρχη – Υποχρέωση ή μη της Διοίκησης να ανακαλεί τέτοιες πράξεις, μετά από σχετική πρόταση σε έκθεση ελέγχου του ΣΕΕΔΔ. Βλ. για την απήχηση που προκαλεί η ενεργός συμμετοχή του ΣΕΕΔΔ στο πεδίο των δασικών χαρτών το άρθρο του Γ. Λιάλιου υπό τον τίτλο «Νέος τρόπος λειτουργίας υιοθετούν τα δασαρχεία», σε Dasarxeio.com,10/5/2014.

[17]. Άρθρο 13, παρ. 1, εδ. β΄, ν. 3889/2010, όπως ισχύει.

[18] Υπάρχουν, όμως και άλλες σημαντικές επεμβάσεις, όπως είναι η κατάργηση των Επιτροπών Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων  και η αντικατάστασή τους από τις Τεχνικές Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων, για τις οποίες βλ. τη «νομοθετούσα» Εγκύκλιο 136115/453/26-2-2016 σε Dasarxeio.com, 29/2/2016.

[19] Από την πρόσφατη επιστημονική ενασχόληση βλ. Γ. Τσαντόπουλο/ Ε. Μανωλά/ Χ. Καντεμερίδου, Στρατηγικές αειφορικής ανάπτυξης – Η περίπτωση της Βορειοανατολικής Χαλκιδικής, σε Dasarxeio.com 1/3/2017. Βλ. ενδεικτικά Παπαστερίου, ΚτηΔασΔ, § 8, αρ. 142-145.

[20] Η επισήμανση της ημερομηνίας αυτής δεν είναι τυχαία. Στο Dasarxeio.com, 10/3/2017, υπάρχει αναδημοσίευση από την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας «ΕΘΝΟΣ», υπό τον τίτλο «Αναθεωρούνται οι δασικοί χάρτες – Ποιες καλλιέργειες θα εξαιρεθούν, τι θα ισχύσει για εκχερσωμένα», με την ακόλουθη συνοπτική περιγραφή: «Οι νομοθετικές παρεμβάσεις που ετοίμασε η κυβέρνηση για να λυθούν προβλήματα και να αντιμετωπιστούν λάθη και παραλείψεις. Ποιες καλλιέργειες θα εξαιρεθούν από τους χάρτες, τι θα ισχύσει για τα εκχερσωμένα και πότε θα επιστρέφεται το τέλος» [Βλ. σχετικά στο τέλος του παρόντος άρθρου].

[21] Υ.Α. 146776/2459/21.10.2016 (ΦΕΚ Β΄3532/03.11.2016).

[22] Βλ. σχετ. κυα 151585/323 «Καθορισμός ειδικού τέλους για την άσκηση αντιρρήσεων της παρ. 1 του άρθρου 15 του ν. 3889/2010 (Α΄ 182) κατά του περιεχομένου αναρτημένου δασικού χάρτη» (Β΄ 347/8.2.2017). Βλ. και: «Σ. Φάμελλος: Δασικοί χάρτες, επιστροφή τελών αντιρρήσεων και αγροτικές επιδοτήσεις», σε: https://dasarxeio.com/2017/02/24/2108-2/   όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Επιστροφή τελών στους πολίτες προβλέπεται και στην περίπτωση που το Δασαρχείο έχει κάνει πράξη χαρακτηρισμού ή εκχώρηση και δεν το έχει περάσει στον δασικό χάρτη, στις περιοχές εποικισμού, οπουδήποτε δηλαδή έχει παρέμβει η Πολιτεία και δεν το έλαβε υπόψη στους χάρτες. Την ερχόμενη εβδομάδα ο Αν. ΥΠΕΝ προανήγγειλε την υπογραφή νέας Υπουργικής Απόφασης (ΥΑ) που θα κατοχυρώνει περαιτέρω τον πολίτη απέναντι σε πρόδηλα λάθη των Υπηρεσιών. Συνεπώς, «ο πολίτης δεν θα επιβαρυνθεί για ενέργειες που δεν ευθύνεται ο ίδιος».]

[23] Σε σχέση με την ανάρτηση, βλ. ενδεικτικά το προηγούμενο άρθρο 13, παρ. 4, εδ. γ΄, ν. 3889/2010. Ήδη νέο άρθρο 153, υπό Α, παρ. 10, ν. 4389/2016. Ειδικότερα, το ζήτημα της αναρτήσεως των δασικών χαρτών συγκέντρωσε τη νομοθετική πρωτοβουλία πολλών εκπροσώπων της έννομης τάξης. Βλ. παραπάνω υποσημ. 6.

Σημειωτέο ότι η πρόσφατη ανάρτηση πολλών δασικών χαρτών ανά την επικράτεια αποτελεί ένα ευχάριστο σημείο εκκινήσεως.

[24] Η πληροφόρηση συνέχεται σε μεγάλο βαθμό με το νομικό πλαίσιο επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων στο χώρο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Βλ. σχετικά Ε. Αλεξανδροπούλου-Αιγυπτιάδου, Προσωπικά δεδομένα, 2016, σ. 173.

[25]. ΣτΕ 1184/2014, ΝΟΜΟΣ. Από το απόσπασμα αυτό της συγκεκριμένης αποφάσεως του ΣτΕ χρήσιμο είναι να επισημανθεί η αναφορά σε «εκτάσεις δασικού χαρακτήρα», καθώς και η αναφορά σε «δασικά διοικητικά όργανα». Επίσης βλ. σχετικά: ΑΠ 621/2015, ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 957/2015, ΝΟΜΟΣ.

Εξάλλου, κατά τη ΣτΕ 1495/2015, (υπό 11), ΝΟΜΟΣ: «…πριν από την κήρυξη ορισμένης
έκτασης ως αναδασωτέας, κατ’ εφαρμογή των προαναφερθεισών διατάξεων του Συντάγματος και του ν. 998/1979, δεν απαιτείται να προηγείται η σύνταξη δασολογίου ή δασικών χαρτών κατά το άρθρο 13 του ν. 998/1979 (πρβλ. Σ.τ.Ε. 4471/2005, 3088/2000 κ.ά.) ούτε απαιτείται η κατάρτιση προγράμματος αναδάσωσης κατά το άρθρο 41, παρ. 2, του ίδιου νόμου (Σ.τ.Ε. 4471/2005, 2214/2004 κ.ά.)…». Επίσης: ΣτΕ 2102/2015, (υπό 10), ΝΟΜΟΣ. ΣτΕ 2215/2015, (υπό 13), ΝΟΜΟΣ. ΣτΕ 3107/2015, (υπό 9), ΝΟΜΟΣ. ΣτΕ 4292/2015, (υπό 17), ΝΟΜΟΣ.

[26] Πρόκειται για εκείνο το Εμπράγματο Δίκαιο, στο οποίο εντάσσονται πέρα από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα και του Εισαγωγικού του Νόμου και ένα σύνολο άλλων διατάξεων του Δασικού Δικαίου, του Εποικιστικού Δικαίου, του Περιβαλλοντικού Δικαίου, του Κτηματολογικού Δικαίου, καθώς και του Κτηματολογικού Δασικού Δικαίου.

[27]. Βλ. σχετικά Παπαστερίου, Ο δασικός χάρτης ως προϋπόθεση του Δασικού Κτηματολογίου,  σε ΤιμΤομ Καλτσίκη. 2014, σ. 168, αρ. 12 και 13.

[28] Βλ. προηγούμενο άρθρο 13, παρ. 2, εδ. α΄ και β΄, ν. 3889/2010. Ήδη άρθρο 153, υπό Α, παρ. 2, ν. 4389/2016.

[29] Σχετική η Υ.Α. 34844/11.7.2016 «Κριτήρια προσδιορισμού οικιστικής πύκνωσης άρθρου 23 παρ. 4 ν. 3889/2010»(ΠκΔ 2/2016 3990).

Βλ. το Δελτίο τύπου της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΔΔΥ) με τον τίτλο «Μετά τις «οικιστικές πυκνώσεις» έρχονται οι … «αγροτικές πυκνώσεις»; σε: https://dasarxeio.com/2017/02/20, όπου μεταξύ άλλων επισημαίνεται η προσπάθεια ισορροπίας «…ανάμεσα στις πολιτικές αμφιθυμίες, τις τοπικές στρεβλώσεις και τις ελλείψεις τόσων ετών…». Επίσης, βλ. Δ. Παλάσκα, Οικιστικές πυκνώσεις: Μωβ μουντζούρες στους δασικού χάρτες, σε  Dasarxeio.com, 14/2/2016.

Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Βαγγέλη Αποστόλου στη Συνέντευξη Τύπου για ΟΣΔΕ – Δασικούς Χάρτες, σύμφωνα με την οποία «Θέλω κλείνοντας να εκφράσω τη διαφωνία μου με τις απόψεις που προτείνουν λύσεις τύπου οικιστικών πυκνώσεων και ιωδών πολυγώνων, αλλά και οριζόντιων αποχαρακτηρισμών. Αν εφαρμοστούν τέτοιες λύσεις, τότε όχι μόνο κάθε χωράφι θα είναι και μια πύκνωση, οπότε θα υπάρχουν ολόκληρες περιοχές που δεν θα έχει μείνει δασικός χάρτης, αλλά και κάθε αποχαρακτηρισμός ενδέχεται να μεταβληθεί σε εργαλείο επιβράβευσης των καταπατητών γιατί δεν μπορεί να γίνει διαχωρισμός των εκχερσωμένων αγρών σε επιλέξιμες αγροτικές εκτάσεις και σε καταπατήσεις οικιστικού χαρακτήρα. Δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθεί ο αγροτικός χώρος ως πρόσχημα για να αποχαρακτηριστούν εκτάσεις που είναι πραγματικά δασικές»: Dasarxeio.com, 2/3/2017.

[30]  Στόχους που δεν είναι καθόλου βέβαιο κατά πόσο κινούνται εντός του συνταγματικού πλαισίου των άρθρων 24 και 117, παρ. 3 Συντ.

[31]. Άρθρο 13, παρ. 1, εδ. β΄, ν. 3889/2010, όπως ισχύει. Η νέα αυτή διάταξη εμπεριέχει την ακόλουθη αντινομία: Από τη μια μεριά τα εντός των πόλεων και των οικιστικών περιοχών πάρκα και άλση υπάγονται στη δασική νομοθεσία, από την άλλη μεριά –ίσως προς διευκόλυνση των όποιων αρμοδίων– δεν απεικονίζονται στους δασικούς χάρτες. Μήπως η σχετική διάταξη είναι προφανώς αντισυνταγματική;

[32] Νέο άρθρο 14, παρ. 3, ν. 3889/2010.

[33] Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δημιουργείται και
τηρείται στην ιστοσελίδα της Ε.Κ.ΧΑ. Α.Ε. ειδικός δικτυακός τόπος ανάρτησης δα-
σικών χαρτών και υποβολής αντιρρήσεων για την εφαρμογή των όσων ορίζονται
στα άρθρα 14 έως 24 (νέο άρθρο 13, παρ. 11, ν. 3889/2010).

[34] Βλ. νέο άρθρο 14, παρ. 2, εδ. α΄, ν. 3889/2010.

[35] Βλ. σχετικά Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26(Β), αρ. 35, 36 και 36α.

[36] Νέο άρθρο 14, παρ. 2, εδ. β΄, ν. 3889/2010.

[37] Σ. Παυλάκη, Αποδεικτική ισχύς Δασικών Χαρτών – Προϋποθέσεις χαρακτηρισμού χορτολιβαδικών εκτάσεων ως δασικών, σε Dasarxeio.com, 27/7/2016.

[38] Βλ. σχετικά Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 8, αρ. 106-110α. Κ. Διαμαντή, Βοήθημα χρήσης της υποβολής αντιρρήσεων μέσω διαδικτύου, σε Dasarxeio.com, 4/2/2017. Ι. Θεοδοσίου, Δασικοί χάρτες: Όταν η εξαίρεση γίνεται ο κανόνας!, σε Dasarxeio.com, 24/2/2017.

[39] Γ. Διαμαντόπουλος, Η δίκη των αντιρρήσεων, 2015, passim. Παπαστερίου, ΚτημΔ, Γ § 19, αρ. 29 – 46: Οι αντιρρήσεις εντάσσονται σε ένα σύστημα προστασίας των κοινωνών του δικαίου, το οποίο πρέπει να διακρίνεται από τις διοικητικές προσφυγές (για τις οποίες βλ. ενδεικτικά Σπηλιωτόπουλο, ΕγχΔιοκΔικ¹⁴, Ι, αρ. 251). Στο σύστημα αυτό εντάσσονται οι διατάξεις που παρέχουν σχετικό δικαίωμα προς υποβολή αντιρρήσεων. Για παράδειγμα, αντιρρήσεις προβλέπονται και κατά του χαρακτηρισμού εκτάσεως ως δασικής (ΣτΕ 300/2012, ΝΟΜΟΣ). Επιπλέον, αντιρρήσεις μπορεί να προβάλει κάθε υποκείμενο δικαίου για την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων που το αφορούν (Ε. Αλεξανδροπούλου-Αιγυπτιάδου, Προσωπικά δεδομένα, 2016, σ. 142 επ.), γεγονός που διευρύνει το πεδίο εφαρμογής του θεσμού των αντιρρήσεων, σε συνδυασμό και με τους σκοπούς του Κτηματολογικού Δασικού Δικαίου.

[40] Βλ. την κ.υ.α. 151585/323 (ΦΕΚ Β’ 347/8.2.2017) «Καθορισμός ειδικού τέλους για την άσκηση αντιρρήσεων της παραγράφου 1 του άρθρου 15 του ν. 3889/2010 (ΦΕΚ 182 Α’ ) κατά του περιεχομένου αναρτημένου δασικού χάρτη». Το ειδικό τέλος ανάλογα με την έκταση κυμαίνεται από 10 έως 3300 ευρώ και κατατίθεται σε ειδικό λογαριασμό της ΕΚΧΑ ΑΕ.

[41] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26(Β), αρ. 58 επ.

[42] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26(Β), αρ. 38.

[43] Παπαστερίου, ΚτημΔασΔ, § 26(Β), αρ. 49.

[44] Βλ. σχετικά Αθ. Παπαθανασόπουλο, Η κοινοχρησία των δημοσίων δασικών οικοσυστημάτων –  Η ισχύς των οθωμανικών ιδιωτικών τίτλων ιδιοκτησίας επί των δασών σύμφωνα με τη νομολογία του Αρείου Πάγου, σε Dasarxeio.com, 18/1/2017.

[45] ΟλΣτΕ 2499/2012, (υπό 14), ΕΔΔΔΔ 2012 944, ΝοΒ 2012 1834).

[46] Παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση των «χορτολιβαδικών εκτάσεων», οι οποίες εντάσσονται στη νομική προστασία του άρθρου 24 Συντ, αλλά για τις οποίες η εγκύκλιος δίνει την εντύπωση ότι «επαμφοτερίζει».